Diamonds and Rust

 

Van 2021 naar 2022

We naderen het einde van het jaar en daarom maak ik graag nog even de balans op van wat er in 2021 zoal van invloed is geweest op mijn leven. Of wat grote indruk op me heeft gemaakt. Het eerste dat in me opkomt is de moord op Peter R. de Vries. Mede omdat die me sterk deed denken aan de moorden op Theo van Gogh en Pim Fortuyn. Verder was er natuurlijk het hele Covid-19 gebeuren dat gepaard ging met een aantal nieuwe mutaties, zoals bijvoorbeeld de delta- en de omikron-variant, en met lockdowns in allerlei soorten en maten. Het jojo-beleid van de Nederlandse regering had een verwoestende uitwerking op mijn sociale leven, kan ik gerust stellen. Want steeds gingen zowel de horeca als de culturele sector het langst dicht waardoor ik beroofd werd van een aantal zeer belangrijke ontmoetingsplekken. Afgezien van dat was er uiteraard ook nog de toeslagenaffaire, een kwestie waar het kabinet in januari over viel, waarna er een jaar van grote politieke chaos volgde en er mogelijk pas komende maand een nieuwe regering kan worden geïnstalleerd.

Het jaar 2021 was in sterke mate het jaar van de podcasts, mede vanwege de coronamaatregelen, en aan dat gegeven heb ik wel veel plezier beleefd. Naast de vaccins, die vanaf maart op grote schaal werden toegediend, zorgden namelijk vooral podcasts, boeken en documentaires voor nog enigszins wat 'geestelijke verlichting'. Het werken aan mijn serie over May Khoen's familiegeschiedenis lukte me niet meer, omdat het onderzoek ernaar te veel energie begon te vergen, maar op deze manier bleef ik mentaal toch goed overeind.

In mijn eigen stamboom kwam ik overigens bij St. Arnulf van Metz terecht, een Merovingische hofmeier en heilige die omstreeks 582 n.Chr. geboren werd. Ik moet eerlijk bekennen dat het een relatief eenvoudige ontdekking was, aangezien een verre bloedverwant dat al grondig uitgezocht, en er een boek over geschreven, had. De tijdlijn van mij tot Arnulf bedraagt 42 generaties; qua DNA-overeenkomst, in centimorgans (cM), is er dan allang sprake van homeopathische verdunning maar interessant om te weten blijft het natuurlijk wel.

Ook is het zo dat ik dit jaar, samen met een vriendin, voor het eerst weer wandelingen van zo'n vier à vijf uur in de natuur ben beginnen te maken - iets wat May Khoen en ik vroeger ook vaak deden - hetgeen me een goede graadmeter voor mijn fysieke conditie lijkt.

En verder werd Bob Dylan in 2021 natuurlijk 80, een heuglijk feit dat in mijn blog ook doorgeklonken heeft, vooral de afgelopen maanden. Want muziek speelde vanzelfsprekend eveneens een belangrijke rol in mijn leven tijdens de doodsaaie periodes van lockdown. Over Dylan heb ik trouwens ook een interessante podcast gevolgd, om precies te zijn de 'BOBcast' die Chris Kijne en Lars Hulshof maakten voor de VPRO. 

 

Joan Báez en Bob Dylan.

Samen...

Bob Dylan mag dan misschien wel een muzikaal genie zijn maar dat impliceert natuurlijk niet automatisch dat hij ook altijd een uitgesproken aimabel persoon is, of was, hetgeen duidelijk blijkt uit het lied Diamonds and Rust dat Joan Báez, medio jaren zeventig, aan hun tien jaar eerder geëindigde relatie heeft gewijd. Dylan had haar namelijk, nota bene tijdens hun gezamenlijke tournee, op zeer grove wijze gedumpt. In haar woorden klinken enerzijds pijn en frustratie door, maar anderzijds ook best veel humor en relativeringsvermogen, plus een vleugje wraakzucht. Het ligt achter haar en van haar gekwetstheid heeft ze een prachtige song weten te maken, waarin ook vaag de nostalgie hoorbaar is die ze onderhuids kennelijk nog steeds voelt. Jaren later, toen Bob Dylan inmiddels publiekelijk zijn spijt betuigd had over zijn onbehouwen gedrag, gaf ze toe dat ze die 'moeizame' periode met hem voor geen geld had willen missen...

In 1995 reisden May Khoen en ik drie maanden door Zuidoost-Azië, ook daar moest ik het afgelopen jaar veel aan denken. Aan de vrijheid die we hadden en de talloze avonturen die we beleefden. Onze reis begon in Thailand, daarna volgden nog Maleisië en Indonesië, om te eindigen in Singapore. De warmte en vochtigheid van het tropisch klimaat waren niet aan mij besteed - 24 graden is wat mij betreft al meer dan genoeg - maar toch zou ik die trip, ondanks de drukkende hitte, meteen weer overdoen, simpelweg omdat we toen elke seconde samen waren. Vooral dat gevoel van 'samen' heb ik het afgelopen jaar namelijk ontzettend gemist. Khoen had papier en kleurpotloden meegenomen en zo af en toe ging ze ergens zitten om vast te leggen wat ze zag, zoals bijvoorbeeld de tekening hieronder die ze maakte in het lieflijke Pawarisa Resort op het schiereiland Laem Thaen in het zuiden van Thailand. Die tekeningen koester ik nu als een zeer kostbare schat omdat ze me meteen terugbrengen naar haar en toen, en uiteraard ook naar de plekken waar we zoal waren.

©Huub Drenth

Laem Thaen, Thailand - oktober 1995.

God Jul och Gott Nytt År

 
 

De kids, nu en toen

Bovenstaande kaarten ontving ik dit jaar met kerst. De jeugdige personen die erop afgebeeld staan zijn de kinderen van May Khoen's 'Zweedse' neefjes en nichtje (tantezeggers) die respectievelijk Johan, Max en Lina Sigander heten. Die twee neefjes en dat nichtje zijn uiteraard inmiddels allang volwassen; Lina, de jongste en in zekere zin een nakomertje, wordt binnenkort zelfs al 37...

Freja en Adrian zijn feestelijk in het rood gekleed. Zij wonen in Zweden en zijn de kinderen van Lina en haar man Per. De twee die links op de steiger zitten heten Ella en Alex, zij komen uit de USA en zijn de dochter en zoon van Max en zijn vrouw Jessi. Rechts van hen zitten, op dezelfde steiger, Sunniva en Noah uit Noorwegen, de kinderen van neef Johan en zijn vrouw Carina. May Khoen heeft Ella en Alex nog wel meegemaakt, de andere vier zijn na haar overlijden geboren.

Wij hadden zelf geen kinderen en dus hebben we veel tijd doorgebracht met Johan, Max en Lina toen die nog jong waren. En vanzelfsprekend ook met hun ouders Knut en Ling. Voor de rol van moeder en vader waren we absoluut niet in de wieg gelegd maar voor de positie van tante en oom lag dat heel anders, tot op de dag van vandaag wordt daar door de kids nog de loftrompet over gestoken. De foto's hieronder, stammend uit eind jaren tachtig, geven een goed beeld van al dat wederzijds plezier. Op de linker foto staan Lina en ik, in de roeiboot zitten May Khoen, Johan en Max (klik op de foto's).

Bromma

Kerstavond hebben May Khoen en ik verscheidene malen in Zweden gevierd. Meestal bij Sven en Elisabeth, de ouders van Knut die in Bromma, een voorstad van Stockholm, woonden. De hele familie Sigander was dan aanwezig, plus ook nog andere gasten zoals bijvoorbeeld Khoen en ik. Het waren altijd bijzondere feesten, met tal van traditionele gerechten die alleen dan gegeten werden. Naarmate de avond vorderde volgde de ene toast op de andere, terwijl er ook veel korte vrolijke drinkliedjes gezongen werden. Ik meen me zelfs polonaises te herinneren maar helemaal zeker weten doe ik dat niet meer. Hoe het ook zij: de gastvrijheid en gezelligheid waren steevast hartverwarmend. Als ik daar op een dag als vandaag aan terugdenk, opgesloten als ik zit in de zoveelste lockdown vanwege de coronapandemie, word ik bevangen door een snijdend gevoel van heimwee en gemis.

Hieronder een paar foto's die gemaakt zijn tijdens een van die feestelijke bijeenkomsten, om precies te zijn dateren ze van kerst 1990. Op de linker foto Knuts moeder Elisabeth die duidelijk erg op May Khoen was gesteld. En inderdaad, de persoon rechts ben ik.

©Huub Drenth

Art is a mirror

 

 

Noblesse oblige?

Bob Dylan is een beroemde Amerikaanse singer/songwriter. In mei van dit jaar werd hij 80. In 2016 werd de Nobelprijs voor Literatuur aan hem toegekend, voor zijn dichtkunst. Hoewel er geen hogere onderscheiding op dat vlak bestaat vond hij het niet nodig om, in Stockholm, de oorkonde en bijbehorende gouden medaille zelf in ontvangst te nemen uit handen van de Zweedse koning. Wat te verwachten viel, iemand die bij leven al een mythische figuur is vindt al snel dat hij niet hoeft te buigen voor een persoon die louter op basis van erfrecht allerlei titels en eretekens verkregen heeft.

Zelf ben ik niet echt een Dylan-fundamentalist maar ik beschouw hem wel degelijk als een genie. En ook als een soort profeet. Hetgeen, gezien zijn joodse afkomst, op zich niet zo heel verwonderlijk is. Profeten zijn immers onlosmakelijk verbonden met de joodse volk en haar religie en al bijna tweeduizend jaar had zich niemand meer voor die positie aangediend.

Op de dag van de uitreiking, 10 december 2016, gebeurde er iets heel wonderlijks. In de regel zijn dit soort ceremonies ontstellend saai want op het podium gebeurt vrijwel niks. Niets interessants in ieder geval, zelfs de laureaten vervelen zich het grootste deel van de tijd. Gelukkig bieden de beelden van de mensen in de zaal nog wel enigszins wat afleiding voor de tv-kijker, want de aanwezigen hebben zich veel moeite getroost om zich voor de plechtigheid prachtig uit te dossen, met name uiteraard de dames. Bovendien verschijnen veel buitenlandse genodigden in exotische kledij, onder hen ook heren.

 

Patti

Het bijzondere voorval in Stockholm waar ik op doel is het optreden van zangeres Patti Smith, eveneens een icoon van de Amerikaanse popmuziek.*1 Toen de ceremonie al voor een groot deel voorbij was trad zij aan om 'A Hard Rain’s a-Gonna Fall' van Dylan ten gehore te brengen. Patti ging goed van start maar na een paar strofen begon ze te haperen, kwam zelfs tot stilstand, omdat ze overmand werd door emoties. Je zag haar als het ware eerst even struikelen en dan vallen.

Heel waardig krabbelde ze weer op en zong dapper door, eerst nog wat onvast, later iets zelfverzekerder. Haar worsteling liet niemand ongemoeid, een mix van spanning, medeleven en ontzag tekende de gezichten van de aanwezigen. Er was duidelijk een wonder geschied want ineens waren al die mensen één in wat ze meemaakten en voelden, terwijl ze even daarvoor stuk voor stuk nog in hun eigen bubbel vertoefden.

In een artikel voor The New Yorker beschrijft ze een paar dagen later wat er in haar omging tijdens het voorval in Stockholm:

The opening chords of the song were introduced, and I heard myself singing. The first verse was passable, a bit shaky, but I was certain I would settle. But instead I was struck with a plethora of emotions, avalanching with such intensity that I was unable to negotiate them. From the corner of my eye, I could see the the huge boom stand of the television camera, and all the dignitaries upon the stage and the people beyond. Unaccustomed to such an overwhelming case of nerves, I was unable to continue. I hadn’t forgotten the words that were now a part of me. I was simply unable to draw them out.

This strange phenomenon did not diminish or pass but stayed cruelly with me. I was obliged to stop and ask pardon and then attempt again while in this state and sang with all my being, yet still stumbling. It was not lost on me that the narrative of the song begins with the words “I stumbled alongside of twelve misty mountains,” and ends with the line “And I’ll know my song well before I start singing.” As I took my seat, I felt the humiliating sting of failure, but also the strange realization that I had somehow entered and truly lived the world of the lyrics.*2

Een perfecte metafoor

In hetzelfde artikel vertelt Patti dat ze overweldigd werd door herinneringen toen ze het lied inzette en dat dit de oorzaak was geweest van haar 'falen'. Ze had aan haar moeder moeten denken die, van haar karige loon als serveerster, voor haar een album van Dylan had gekocht toen ze net zestien was. 'A Hard Rain’s a-Gonna Fall' had ze in die tijd grijs gedraaid. En ook aan Fred, haar overleden man en de vader van haar kinderen, met wie ze dit nummer vaak samen ten gehore had gebracht. Met andere woorden: ze was volkomen onverwacht door het verleden ingehaald en al die beelden en emoties hadden haar op het moment suprême, letterlijk, de mond gesnoerd.

De volgende morgen, in de ontbijtzaal van het hotel, had ze, tot haar niet geringe verbazing, van de wetenschappers die daar verbleven enkel loftuitingen ontvangen voor haar haperende performance. Ze zeiden dat het een perfecte metafoor was geweest voor de vele worstelingen en teleurstellingen die ze zelf hadden meegemaakt voordat ze, min of meer toevallig, op dat allerhoogste podium terecht gekomen waren en dat ze zich absoluut niet hoefde te schamen. Integendeel!

Als je die slotsom wat breder doortrekt was haar niet geheel vlekkeloos verlopen optreden dus zo'n beetje een metafoor voor ieders leven...

©Huub Drenth

 

*1 Zie: http://www.famoussingers.org/patti-smith

*2 Zie voor het gehele artikel: https://www.newyorker.com/culture/cultural-comment/patti-smith-on-singing-at-bob-dylans-nobel-prize-ceremony