Op de barricaden met Claudia

 

Het volgende bericht ontving ik twee dagen geleden op WhatsApp, met het verzoek om het na lezing door te sturen naar vrienden en bekenden. Wat ik daarna, omdat de inhoud me aansprak, ook heb gedaan. Ik denk dat de tekst oorspronkelijk in het Spaans geschreven was, sommige formuleringen wijzen daarop, maar zeker weten doe ik dat niet. Voor alle duidelijkheid: ik heb er geen letter aan veranderd.


De Mexicaanse president CLAUDIA SHEINBAUM schrijft namens de rest van de WERELD aan Trump en Musk:

“Dus stemden ze ervoor om een ​​muur te bouwen... Nou, beste Amerikanen, ook al weet je niet veel van aardrijkskunde – want voor jou is Amerika jouw land en niet een continent – ​​is het belangrijk dat je, voordat je de eerste stenen legt, weet wat je buiten deze muur achterlaat.

Er zijn 7 miljard mensen buiten; maar aangezien dit concept van mensen misschien niet bij u resoneert, laten we ze in plaats daarvan consumenten noemen.

Er zijn 7 miljard consumenten klaar om de iPhone in minder dan 42 uur te vervangen door Samsung of Huawei. Daarnaast kunnen ze Levi’s vervangen door Zara of Massimo Dutti.

Over minder dan zes maanden kunnen we rustig stoppen met het kopen van Ford- of Chevrolet-voertuigen en deze vervangen door Toyota, KIA, Mazda, Honda, Hyundai, Volvo, Subaru, Renault of BMW, die technisch gezien veel beter zijn dan de auto's die u produceert.

Die 7 miljard kunnen ook hun DirecTV-abonnementen opzeggen. We vinden het misschien niet leuk, maar we kunnen stoppen met het kijken naar Hollywood-films en meer Latijns-Amerikaanse of Europese producties gaan kijken met betere kwaliteit, boodschappen, filmtechnieken en inhoud.

Zelfs als het je ongelooflijk lijkt, kunnen we stoppen met naar Disney te gaan en in plaats daarvan Xcaret Park in Cancún, Mexico, Canada of Europa bezoeken. Er zijn nog meer uitstekende bestemmingen in Zuid-Amerika, het Oosten en Europa.

En geloof het of niet, zelfs in Mexico zijn er betere hamburgers dan die bij McDonald's, met een betere voedingswaarde.

Heeft iemand piramides gezien in de Verenigde Staten? Er zijn piramides met ongelooflijke culturen in Egypte, Mexico, Peru, Guatemala, Soedan en andere landen.

Ontdek waar de wonderen van de oude en moderne wereld zijn... Geen van hen bevindt zich in de Verenigde Staten... Wat een schande voor Trump, nou, hij zou ze hebben gekocht en doorverkocht!

We weten dat Adidas bestaat en niet alleen Nike, en we kunnen Mexicaanse sneakers zoals Panam gaan consumeren.

Wij weten veel meer dan je denkt. We weten bijvoorbeeld dat als deze 7 miljard consumenten stoppen met het kopen van uw producten, er werkloosheid zal zijn en dat uw economie (binnen de racistische muur) zodanig zal instorten dat u ons zult smeken de noodlottige muur af te breken.

We wilden het niet, maar... jij wilde een muur, jij krijgt een muur.

Hartelijke groeten,
De rest van de WERELD.

 

Fake mail

Na wat onderzoek gepleegd te hebben kwam ik erachter dat het bericht niet van de Mexicaanse president Claudia Sheinbaum afkomstig is. Het is dus een hoax, een soort van fake mail. Maar aangezien het vandaag Internationale Vrouwendag is heb ik besloten om het hier toch te plaatsen. Niet alleen omdat Claudia een fantastische dame is, en natuurlijk ook een belangrijk rolmodel voor jonge vrouwen in heel Latijns-Amerika, maar eveneens omdat het bericht een zeer cruciale boodschap bevat. Namelijk: koop niet langer Amerikaanse waar, want doe je dat wel dan steun je de gewetenloze maffia-kliek van Trump en Musk.

Mijn advies is derhalve: kopieer het bericht en stuur het door. Maak gebruik van je recht op vrije meningsuiting, nu het nog kan. Met andere woorden: zeg voorlopig maar goodbye tegen de United States of America.


©Huub Drenth

Two morons and a hero

Verbale escalatie

Er gebeuren momenteel veel bizarre dingen in de VS. Een paar dagen geleden werden we plotseling geconfronteerd met de raadselachtige dood van Gene Hackman en zijn vrouw Betsy Arakawa in Santa Fe*1 en nu is er ineens veel ophef en gedoe in Washington, en trouwens ook hier in Europa, vanwege een in de soep gelopen transactie tussen Donald Trump en Oekraïne. De video laat zien wat er gisteren gebeurde in the Oval Office. Trump en Zelensky gaven een persconferentie over de zeldzame aardmetalen-deal die ze hadden gesloten en het was de bedoeling dat ze daar even later publiekelijk hun handtekening onder zouden gaan zetten. Het gesprek verliep min of meer rustig en kalm totdat vice-president J.D. Vance zich ermee begon te bemoeien. In no time escaleerde de hele zaak en niet lang daarna verliet Zelensky het Witte Huis zonder een deal op zak te hebben.

Al met al duurde de ruzie misschien tien minuten maar het zou best wel eens kunnen dat deze gebeurtenis grote gevolgen gaat hebben voor de wereldpolitiek, met name voor ons in Europa. Van Trump weten we inmiddels dat hij redeneert op het niveau van een zevenjarige en dat een besef van ethiek of moraal bij hem nooit tot ontwikkeling is gekomen. De enige god waarin hij gelooft is die van de macht, de hebzucht en de dollar. Als je iets geeft dan dien je er minstens het dubbele voor terug te krijgen, daar komt zijn filosofie zo ongeveer op neer. Onderhandelen staat voor hem gelijk aan intimideren. Om politieke deals te bewerkstelligen opereert hij als een maffiabaas die anderen voortdurend onder druk zet met 'offers they can't refuse'. Ook de oorlog tussen Rusland en Oekraïne dacht hij op die manier op te kunnen lossen, hij verwachtte er zelfs de Nobelprijs voor de Vrede voor te zullen krijgen...

 

 

Hillbilly legacy

Wat J.D. Vance betreft ligt het iets anders. Trump is waarschijnlijk een narcistische onnozelaar wiens visie bepaald wordt door nogal wat blinde vlekken, maar bij Vance hebben we te maken met een proleet en opportunist van het zuiverste water.*2 Een omhooggevallen hillbilly - zijn ouders en voorouders zijn afkomstig uit Appalachia, een overwegend 'blank' gebied in het oosten van de VS dat gekenmerkt wordt door armoede, alcoholisme en inteelt - die er, in al zijn kortzichtigheid, van uitgaat dat de 'christelijke' Amerikaanse cultuur superieur is aan die van Europa. En die dat de 'zwakke' en 'decadente' Europeanen graag wil laten weten ook, meestal op een uiterst arrogante en onbeschofte manier, zoals hij bijvoorbeeld twee weken geleden nog deed tijdens een veiligheidsconferentie in München.

Compensatiedrang, zo heet dat verschijnsel in de psychologie. Voor tal van mensen met een enorm minderwaardigheidscomplex vormt het de stuwende kracht achter hun ambities. Het laat ze als het ware uitstijgen boven zichzelf. Veel kunstenaars en wetenschappers ontlenen er hun roem aan. En ook veel populistische politici. Of bijvoorbeeld moordzuchtige dictators zoals Adolf Hitler en Vladimir Putin. En laat die laatste nou net iemand zijn waar zowel Trump als Vance, en ook hun grote vriend Elon Musk, grote bewondering voor koesteren...

Willen we eigenlijk nog wel bij dat soort lui horen, om die vraag gaat het vanaf nu vooral. De enige man van eer in the Oval Office was gisteren Volodymyr Zelensky. Hij liet zich zijn waardigheid en trots, en ook die van zijn dappere landgenoten, niet afpakken door de twee schoften waarmee hij daar zat, terwijl die hem duidelijk probeerden te vernederen. Of beter gezegd: te naaien. Met andere woorden: wordt het geen tijd om het Amerika van Donald Trump uit de NATO te zetten?

In de vraag ligt het antwoord in feite al besloten.


©Huub Drenth

*1 Zie over deze kwestie mijn post van 27 februari 2025.

* 2 Tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 was J.D. Vance een bekende criticus van de Republikeinse kandidaat Donald Trump. In een USA Today-column van februari 2016 schreef hij dat "Trumps feitelijke beleidsvoorstellen variëren van immoreel tot absurd." In de Atlantic noemde Vance Trump 'culturele heroïne'. In oktober 2016 noemde hij zichzelf een 'nooit-Trump-man'. In een privébericht op Facebook noemde hij Trump 'Amerika's Hitler'. In datzelfde jaar publiceerde hij eveneens zijn memoires, onder de titel Hillbilly Elegy. In 2022 werd hij, met onder andere de hulp van diezelfde Donald Trump, gekozen tot senator voor Ohio. "J.D. is kissing my ass, he wants my support so bad," zei Trump in september 2022 daarover snerend tijdens een rally in Ohio. Peter Thiel, in 1999 samen met Max Levchin en Elon Musk mede-oprichter van PayPal, steunde zijn campagne met een donatie van 15 miljoen dollar.

Tegenwoordig manifesteert J.D. Vance zich als een rechtse nationalist en populist. En als een 'minion', een slaafse volgeling, van Donald Trump, die hem inzet voor allerlei smerige klussen. Hij is onder meer tegen het homohuwelijk, een landelijk verbod op wapens en het recht op abortus, zelfs in gevallen van verkrachting of incest. Ook is hij tegen de geslachtsverandering van minderjarigen en heeft hij grote bezwaren tegen de Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne. Van het aan banden leggen van sociale media moet hij eveneens niks hebben. In de aanloop naar de onlangs gehouden Duitse verkiezingen riep hij, evenals Elon Musk, de Duitsers op om op de radicaal-rechtse AfD te stemmen. Het lijdt geen twijfel dat 'hillbilly' Vance hoopt de volgende president van de VS te zullen worden.

Het nieuwe fascisme

 

Inmiddels is Donald Trump alweer een maand president van de VS en heeft hij allesbehalve stilgezeten. Hij wil Groenland kopen, Canada inlijven en van Gaza een luxe vakantieoord maken. Dat beweert hij althans. Aan wetgeving doet hij niet, per decreet trok hij de VS terug uit het klimaatakkoord van Parijs, zette alle overheidssubsidies on hold, torpedeerde het diversiteitsbeleid van de Amerikaanse overheid, maakte de weg vrij voor nieuwe olieboringen en richtte het Department of Government Efficiency (DOGE, met aan het hoofd Elon Musk) op, teneinde honderden miljarden op federale banen, salarissen en uitkeringen te bezuinigen. Ook liet hij illegale immigranten oppakken en het land uitzetten.

Vier dagen geleden, op 12 februari 2025, deed Trump aan Vladimir Putin telefonisch de belofte dat Rusland de Krim en het veroverde deel van de Donbas mag houden en dat Oekraïne geen lid van de NATO wordt. De Europese Unie gaat hij hoge importheffingen opleggen, heeft hij aangekondigd. In het militair zwakke Europa vraagt iedereen zich angstig af of artikel vijf van de NATO nog voor de VS van gelding is bij een eventuele inval door de Russen.

Overmorgen, dinsdag 18 februari 2025, gaan in de Saoedische hoofdstad Riad de onderhandelingen over de toekomst van Oekraïne van start. Tussen de Verenigde Staten en Rusland. Tot op heden heeft Oekraïne geen uitnodiging voor die besprekingen ontvangen, de Europese Unie evenmin. München 1938, daar doet het enigszins aan denken. En ook aan het perfide Molotov-Ribbentroppact. Er waait een ondemocratische, immorele en fascistoïde wind in Washington, daar komt het eenvoudigweg op neer. HD

 

 

De aanval op de rechtsstaat

Timothy Snyder observeert als hoogleraar geschiedenis (van Midden- en Oost-Europa, de Sovjet-Unie en de Holocaust) politieke dynamieken en de tactieken erachter. Aan de hand van die observaties schreef hij het boek On Tyranny (2022), waarin hij de lezer over het onderwerp tirannie twintig lessen, gebaseerd op de ontstaansgeschiedenis van verschillende Europese dictaturen in de twintigste eeuw, voorschotelt.*1

Om te kunnen begrijpen waarom machthebbers zoals Putin en Trump, en tech-miljardairs als Musk, met elkaar samenwerken, moeten we volgens Snyder kijken naar wat ze met elkaar gemeen hebben. Wat blijkt: voor elk van hen vertegenwoordigt het principe van de democratische rechtsstaat een hinderlijk obstakel, een uit wetgeving bestaande barrière waardoor ze belet worden om ongelimiteerd macht uit te kunnen oefenen. Hoe meer de rechtsstaat afbrokkelt, of afgebroken wordt, des te meer zij de ruimte krijgen om alles te kunnen doen wat ze willen.

Zo is de Russische propaganda volgens Snyder volledig gebaseerd op het narratief dat democratie geen werkbare optie is, niet in Rusland en ook niet in andere landen. De vrijheid die wij in het Westen ervaren is slechts een illusie - die boodschap stuurt Putin, door middel van grootschalige desinformatie, continu de wereld in. Trumps wijze van communiceren, evenals die van Elon Musk, verschilt daar in wezen weinig van. 'Waarheid' is voor hen een zeer rekbaar begrip, van onafhankelijke journalisten, wetenschappers en rechters moeten ze derhalve niks hebben.

Snyder benadrukt dat er zonder onderzoek naar de feiten geen basis meer is om de macht te bevragen. En dat we voor het beschermen van de waarheid ook de feiten onder ogen moeten zien die confronterend voor onszelf zijn.


VPRO Tegenlicht/Huub Drenth

Het verraad van Donald Trump.

 

*1 Het boek is ook in het Nederlands verkrijgbaar. Aan Timothy Snyder heb ik in mijn blog meermaals aandacht besteed. Met de zoekfunctie hieronder kunnen de desbetreffende posts gemakkelijk gevonden worden.

Afbeelding Elon Musk: Thé Tjong-Khing.

 

Timothy Snyder on freedom

Threats to democratic values

In the years since the 2016 US presidential election there has been no more significant critic of the advance of Trump’s form of nihilism than Timothy Snyder. The Yale history professor effectively took a sabbatical from his day job in 2017 to write On Tyranny, a series of 20 lessons derived from his close study of totalitarian regimes in Europe in the last century and how they might apply to the US in this one.

He followed that book, in 2018, with The Road to Unfreedom, an illuminating and disturbing account of the ways in which Vladimir Putin’s war on truth was being seeded as a global virus, promoted by the tech oligarchs of Silicon Valley, and amplified by the self-serving populists in the White House and Downing Street and elsewhere. With the prospect of another round of Trump-led deconstruction of the rule of law, Snyder here unites all those strands of his attention and sets out an urgent case for exactly what is worth fighting for: “If I can describe the worst, can I not also describe the best?”

 

 

Reclaiming true sovereignty

In his latest book On Freedom Timothy Snyder identifies five key determinants of a truly free society – and it seems highly appropriate that those tenets can be counted on the fingers of one definitely raised fist. Each one leads to the next. The foundation is sovereignty (not the resolve of narrow nationalists but the creation of political conditions in which individuals are safe and enabled to make meaningful choices about their lives, underwritten by empathy). That in turn leads to “unpredictability”, the freedom to behave in ways that authority (and algorithms) cannot control; and mobility (the possibility for young people, in particular, to “break free of the structures (and people) that allowed them to become [sovereign]”. That is only possible with the freedom of “factuality” (“the grip on the world that allows us to challenge it” – Snyder makes a particularly impassioned argument about the devastating effect of local news deserts on democracy); and finally, “solidarity”, the recognition that these freedoms are not just for the privileged 0.1%, but for everyone.

Snyder's On Freedom is a companion volume to On Tyranny and The Road to Unfreedom, penetrating in its analysis of our current crises – of information and climate and civil society – and clear in its prescriptions for change. In it, Snyder reclaims several words that have been co-opted by the so-called libertarians of the right, not least his titular subject, freedom, which here becomes defined not as a negative – as in “freedom from” regulation, or from the demands of fact, or from social obligation – but as an active, physical demand. Too many of us look at freedom as the absence of state power: we think we’re free if we can do and say as we please. But true freedom is “freedom to” – the freedom to thrive, to take risks for futures we choose by working together. Freedom is the value that makes all other values possible.

Source: The Guardian, 23 September 2024.

Trump's tech oligarchs.

 

 Zie ook mijn posts van 29 november 2022, 23 februari 2023 en 20 januari 2025.

Trump is terug

De paradox van de democratie

Vandaag vond in Washington de inauguratie van Donald J. Trump plaats, amper tien dagen nadat hij in New York voor fraude werd veroordeeld in een zaak betreffende zwijggeldbetalingen aan een pornoactrice.*1 Vanwege zijn verkiezing op 5 november jl. moest ik de afgelopen maanden vaak aan The Open Society and its Enemies van Karl Popper denken, en dan met name aan de paradoxen die Popper met betrekking tot dit onderwerp formuleerde.*2

Popper had het over drie paradoxen. De eerste is de paradox van de vrijheid: vrijheid is slechts mogelijk als men vooraf met elkaar bepaalde begrenzingen afspreekt, want onbeperkte individuele vrijheid heft zichzelf, per definitie, op. De tweede is de paradox van de tolerantie: een grenzeloze tolerantie die ook tolerant is voor hen die intolerant zijn, houdt het gevaar in dat de intolerante leden van de samenleving de tolerantie afschaffen. De derde paradox is de paradox van de democratie: wanneer de meerderheid van de bevolking in een land bij de verkiezingen op een ondemocratische partij of persoon stemt is het daarna gedaan met de democratie in dat land. Met name om deze paradox gaat het in deze post.

 

 Butler (PA), 14 juli 2024.

Relativisme en populisme

Het relativisme, dat momenteel hoogtij viert in de westerse wereld, is wellicht de grootste bedreiging voor de hedendaagse democratie. De aanhangers ervan huldigen de overtuiging dat zelfs wetenschappelijk bewijs slechts een mening is en dat zoiets als waarheidsgehalte dus niet bestaat. Dit heeft immiddels geleid tot een samenleving waarin velen, al dan niet gehinderd door enige kennis van zaken, zichzelf als de maat der dingen zijn gaan beschouwen. Hetgeen, volgens mij, vooral met de opkomst van de sociale media te maken heeft, en met de algoritmen waarmee die worden aangestuurd. Expertise, gezond verstand of ethische principes doen er niet meer toe en eigenbelang komt daardoor meestal voor algemeen belang. Dit grootschalige egoïsme vormt de basis van populisme, een verschijnsel dat in democratieën vaak de eerste stap is in de richting van een fascistische dictatuur of autocratie.

Populisten verenigen mensen, simpelweg door alle sociale problemen toe te schrijven aan lieden met een, in hun ogen, 'verdachte' etnische achtergrond, migratiegeschiedenis of ideologie. Of aan culturele en economische dreigingen vanuit het buitenland. Dan wel aan een corrupte overheid. Ook het voortdurend verdacht maken van kwaliteitsjournalistiek hoort er vanzelfsprekend bij, net zoals het in twijfel trekken van de onafhankelijke rechtspraak. Zo creëren ze een vijandige sfeer van 'wij' tegen 'zij'.*3 De angst en haat die ze daarmee oproepen worden vervolgens door hen gebruikt om zich op te werpen als de beschermers van 'waarachtige' vrijheid en democratie. En van de eigen nationale identiteit, niet te vergeten. Steevast beloven ze aan hun kiezers een terugkeer naar de gouden tijden van weleer, naar een paradijs waarin de huidige economische en maatschappelijke problemen nog niet bestonden.

Over hun eigen mateloze zucht naar macht en rijkdom hebben ze het natuurlijk niet...

©Huub Drenth

The Golden Age of America begins right now...

 

*1 Een jury verklaarde Trump in mei 2024 schuldig aan 34 financiële aanklachten in de zaak rond zwijggeldbetalingen aan pornoactrice Stormy Daniels, met wie hij in 2006 een korte affaire zou hebben gehad. Hij betaalde haar in totaal 130.000 dollar (126.000 euro), om haar dit te laten ontkennen, in aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016. Trump verhulde die betalingen door te knoeien met zijn bedrijfsadministratie.

*2 The Open Society and its Enemies is als PDF (deel 1 en deel 2) te vinden op het internet. De eerste publicatie van het werk vond plaats in 1947.

*3 Zie ook mijn posts van 5 november 2024 en 7 november 2024. Daarin schrijf ik over de laatste Amerikaanse verkiezingen. Of ga naar mijn post die handelt over de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 door Trump-aanhangers.

About courage and leadership

 

 

Michael Clarke

Speaking at the 2013 (RUSI) Duke of Westminster Medal for Military Literature, professor Michael Clarke offered a brilliant overview on military literature and how it relates to culture. Between 1997 and 2015 this annual award was given to a living author who made a notable and original contribution to the study of international and national security and defence. In 2013 the prize was awarded to Anne Applebaum for her book Iron Curtain.

Michael Clarke is a visiting professor at King's College London and at the University of Exeter. He was the founding director of the Centre for Defence Studies, and then the International Policy Institute, both at King's College London, before he became the director general of the Royal United Services Institute (RUSI). After his retirement in 2015 he wrote several books. Since the Russian invasion of Ukraine in 2022 he also serves as Sky News' security and defence analyst.

Clarke's latest book Great British Commanders: Leadership, Strategy and Luck was published in September 2024. This study of thirty-four British commanders, from Boudica to Bomber Harris, reflects on their personal stories, as individuals and warriors, and also on their role as strategists and shapers of British history over almost two thousand years.


Sources: Sky News and RUSI.

The Siege of Sevastopol (Crimean War), 1854.

Een droom en een nevel

 

 

Overpeinzingen 2:17

De duur van een mensenleven is slechts een stip, het
bestaan stroomt weg, de waarnemingen zijn vaag, de
samenstelling van het gehele lichaam komt licht tot
verval, de ziel is als een wervelwind, het lot is duister
en de roem onzeker. Kortom, alles wat betrekking
heeft op het lichaam is als een rivier en alles wat de
ziel betreft als een droom en een nevel; het leven is
een strijd en de pleisterplaats van een vreemdeling;
roem wordt vergeten na de dood.

Wat nu is bij machte de mens aan al deze dingen
voorbij te laten gaan? Louter en alleen één ding: liefde
tot de waarheid. En dat houdt in dat we het goddelijke
beginsel in ons, dat meester is over onze vreugde en
pijn, onbesmeurd en ongeschonden bewaren, en
voorts dat wij niets lukraak moeten doen of met de
bedoeling te bedriegen of uit huichelarij, onafhankelijk
van wat een ander doet of laat.

Bovendien dat wij alles wat ons overkomt en te beurt
valt, aanvaarden, omdat het komt uit dezelfde bron -
welke dat ook is - als de mens zelf. En bij dit alles het
tegemoet zien van de dood in zachtmoedige verwachting,
omdat het niets anders is dan het vrijmaken van de
elementen waaruit ieder levend wezen is samengesteld.

En als blijkt dat er voor al die elementen zelf niets
afschrikwekkends is aan het voortdurend veranderen
van het ene ding in het andere, waarom zou iemand
dan opzien tegen de verandering en oplossing van totaal
alles? Zo werkt immers de Natuur en niets is slecht als
het overeenstemt met de Natuur.

Marcus Aurelius (121-180 AD)

 

 

 

Van oud naar nieuw

Ik was van plan om me op deze laatste dag van het jaar met een positieve boodschap tot de lezer te richten, dit vanwege alle dreigingen waar we mee te maken hebben. Veel opbeurende woorden heb ik echter niet tot mijn beschikking, en eigenlijk ook geen adviezen voor wat, ethisch gezien, de juiste houding ten opzichte van deze complexe situatie is. Daarom sluit ik me voor het gemak maar bij Marcus Aurelius aan: probeer te allen tijde vanuit liefde tot de waarheid te leven en besef dat angst voor de dood eigenlijk een onnatuurlijk verschijnsel is. Alles is constant in verandering en dat feit vormt tegelijkertijd de essentie van het leven, niet alleen geboorte en groei maar ook aftakeling en ineenstorting horen er daardoor onlosmakelijk bij. Niets duurt eeuwig, daar komt het simpelweg op neer. Als je dat gegeven op Vladimir Putin en zijn corrupte dievenbende betrekt is er op termijn dus misschien toch wel enigszins sprake van een positief vooruitzicht. Heel misschien...

Uiteraard wens ik iedereen een voorspoedig en gezond 2025 toe.

©Huub Drenth

May Khoen in Delfzijl, 21 februari 2015.

 

Amor mundi

 

 

De rol van geschiedenis

Op 12 december jl. hield Beatrice de Graaf, hoogleraar geschiedenis van internationale betrekkingen, in de tot de nok toe gevulde Stadsgehoorzaal van Leiden, de 53e Huizingalezing. In haar betoog richtte ze zich met name op de vraag hoe geschiedenis, in een tijd van crisis, gebruikt kan worden om betekenis te geven aan een dergelijke beklemmende situatie. Rode draad van de lezing vormde het gedachtegoed van historicus Johan Huizinga (1872-1945), schrijver van onder andere Herfsttij der Middeleeuwen, aan wie deze jaarlijks terugkerende gebeurtenis haar naam te danken heeft.

Kennis van de geschiedenis, zo stelde De Graaf, kan zin en betekenis aan moeilijke tijden geven. Leiders kunnen historische verhalen gebruiken om de bevolking achter zich te scharen, zoals bijvoorbeeld president Roosevelt en Winston Churchill dat in hun radiotoespraken deden. Ook refereerde ze aan de rede van de koning tijdens de Dodenherdenking van 2020 op de Dam. Hij had het daarin onder meer over de verwerpelijke houding van zijn overgrootmoeder Wilhelmina, met betrekking tot het lot van de Nederlandse joden in de oorlog, en besloot zijn speech met de oproep om wegkijken niet goed te praten.

De Dam, 4 mei 2020.

Grondhouding

Het positieve effect van dergelijke toespraken is volgens De Graaf toe te schrijven aan de grondhouding van de sprekers. Zij verloren zich niet, zoals veel complotdenkers tegenwoordig, in een donker toekomstbeeld dat vooral een specifieke groep mensen bedient, en ook niet in een technisch en louter op angstbeelden gebaseerd verhaal, zoals dat van de Nederlandse overheid tijdens de coronapandemie.

Integendeel, deze politieke leiders bezaten een grondhouding die doortrokken was van amor mundi, een term waarmee De Graaf naar Augustinus en Hanna Arendt verwijst. Amor mundi betekent letterlijk ‘liefde voor de wereld’, maar suggereert volgens Beatrice de Graaf tegelijkertijd ook dat er hoop gloort voor de toekomst. Door een sterke innerlijke overtuiging die gebaseerd was op geloof en vertrouwen (in het wezen van de mens) waren politici als Roosevelt en Churchill in staat om, aan de hand van historische gebeurtenissen, een optimistisch toekomstbeeld te schetsen. Zonder de lelijke kanten van het verleden te ontkennen of te verdoezelen ontleenden ze daaraan een duidelijk handelingsperspectief. In hun verhalen werd het verleden een bron waaruit kracht geput kon worden om de zware tijden die komen gingen op een moedige manier tegemoet te treden.

Precies die kracht kenmerkt ook het oeuvre van Huizinga zelf, stelde De Graaf. In zijn historische vertellingen klinkt soms best wel somberheid door, zeker in zijn laatste boeken In de schaduwen van morgen en De geschonden wereld is dat het geval, maar de grondhouding onder die werken is onmiskenbaar van een volstrekt andere aard. Want door de donkere en dreigende schaduwen heen zag hij aan de horizon steeds een heldere dageraad. Wat wellicht ook verklaart waarom Huizinga ook tegenwoordig nog steeds populair is.

Tekst ontleend aan Myrthe Timmers (UL).
Video: Buitenhof (NPO), 22 december 2024. 

 

Johan Huizinga (1872 - 1945).

De Huizingalezing wordt sinds 1972 jaarlijks georganiseerd door de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden en de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, en sinds 2014 ook door opinieweekblad EW. De lezing heeft een cultuurhistorisch of cultuurfilosofisch onderwerp.

 

Assad gevlucht

 

Een snelle opmars

Het regime van de Syrische dictator Bashar al-Assad is, na amper tien dagen strijd, ten val gebracht. De hoofdstad Damascus is bevrijd, verklaarden rebellen van Hayʼat Tahrir al-Sham (HTS) vannacht. Over het lot van Assad - in het verleden altijd militair gesteund door zijn bondgenoot Vladimir Putin, wiens leger zowel over een marinehaven als een luchtmachtbasis in het noordwesten van Syrië beschikt - is weinig bekend, behalve dat hij de stad zou zijn ontvlucht. Sommige bronnen melden dat hij mogelijk is omgekomen bij een vliegtuigcrash.*1

De rebellen hebben in de hoofdstad Damascus gevangenen uit de gevreesde Sednaya gevangenis bevrijd, zo melden ze op Telegram. Op X zijn beelden te zien van gevangenen die uitgelaten door de straten van Damascus rennen, ook liepen mensen met zakken en dozen het pand van de centrale bank van Syrië uit.

Tientallen Syriërs zijn een kijkje komen nemen bij het geplunderde paleis van president Bashar al-Assad. Mannen, vrouwen en kinderen struinen vrijelijk rond in de luxueuze residentie. Een journalist van AFP zag dat kamers in het gebouw volledig zijn leeggehaald. Er staan alleen nog een paar meubels.

 

 

Ook Putin verliest

Bashar al-Assad is in Moskou. Rusland zal hem en zijn familie asiel verlenen, dat meldde vanavond het Russische persbureau Tass, op basis van een bron in het Kremlin. Wat dit voor consequenties gaat hebben voor de Russische aanwezigheid in Syrië, met name voor de marinehaven in Tartus en de vliegbasis Khmeymim bij de stad Latakia, is nog onduidelijk. De Russische luchtmacht wordt verantwoordelijk gehouden voor het sinds 2015 bombarderen van stellingen van Syrische opstandelingen, het is dan ook niet verbazingwekkend dat de rebellen de Russen niet bepaald een warm hart toedragen.*2

De havenfaciliteit in Tartus is het enige reparatie- en bevoorradingscentrum van Rusland in het Middellandse Zeegebied en vormt, samen met de vliegbasis bij Latakia, voor Moskou een belangrijke springplank voor de overzeese operaties in Afrika. Het verlies ervan zou een gevoelige klap zijn voor het Kremlin omdat Rusland verder geen steunpunten in en rond de Middellandse Zee heeft. Sowieso betekent de ineenstorting van Assads regime een enorm gezichtsverlies voor Vladimir Putin, die immers niet meer in staat bleek om zijn Syrische bondgenoot in het zadel te houden, waardoor het bericht ongetwijfeld ook met veel gejuich ontvangen is in Oekraïne.

Huub Drenth

Bronnen: Sky News en BNR.

 

 

*1 Bashar al-Assad wist als dictator zijn vader (generaal) Hafiz al-Assad, in Syrië aan de macht van 1971 tot 2000, qua wreedheid ver te overtreffen. Toen de bevolking in 2011, tijdens de 'Arabische Lente', tegen hem in opstand kwam reageerde hij op niets ontziende wijze. Hij bombardeerde steden en sloeg betogingen met extreem geweld neer. Hij deinsde er zelfs niet voor terug om chemische wapens tegen zijn eigen onderdanen te gebruiken. Vele duizenden Syriërs verdwenen in de gevangenis, waar ze werden gemarteld en gedood. Naar schatting zijn er tijdens zijn regime 600.000 Syriërs omgekomen, minstens een derde daarvan waren onschuldige burgers. Ruim 6,5 miljoen inwoners (van de oorspronkelijke 23 miljoen) ontvluchtten het land, het merendeel werd opgevangen in omringende landen, met name in Turkije. Ongeveer een miljoen van hen wist Europa te bereiken, Nederland biedt momenteel aan zo'n 150.000 Syrische vluchtelingen onderdak. In Syrië zelf is er sprake van 7,5 miljoen ontheemden.

*2 Zie ook mijn post van 27 februari 2022.

Een zwarte nacht

 

Wat ik vooraf al vreesde is gebeurd: Donald Trump en de Republikeinen hebben de Amerikaanse verkiezingen gewonnen. Kamala Harris en de Democraten zijn volledig weggevaagd, geen enkele swing state hebben ze in de wacht weten te slepen. Bovendien is nu ook het Congres, dus zowel het Huis als de Senaat, volledig in Republikeinse handen. Met andere woorden: de komende jaren is het Amerikaanse volk aan de grillen van dictator Donald Trump overgeleverd, tegen tal van Democraten heeft hij al wraakacties aangekondigd, sommigen overwegen zelfs naar het buitenland uit te wijken. Een lange gitzwarte nacht is over het land neergedaald, al beweert Trump zelf dat Amerika onder zijn bewind een gouden eeuw tegemoet gaat. Waarmee hij dan waarschijnlijk vooral zichzelf en zijn rijke politieke bondgenoten bedoelt. HD

 

I Ellada

Aan onze oude moeder
moet je geen hulp geven
ook geen stok bij haar bed
want zij zal elke dag haar kinderen slaan
en mij vagebond noemen als ik iets zeg
Naar willekeur slaat zij haar kinderen
tot slaafse en kruiperige wezens
de jeugd gaat teloor in vuile straten
haar waarde blijft laag bij de grond

Lengo, Lengo, Lengo
regeer mij toch niet langer
Lengo, Lengo, Lengo
tyranniseer mij toch niet langer

 

Als ik mijn stem wil laten horen
bevangt mij schrik van verre schaduwen
maar van goud blijft je gezelschap in mijn leven
en je schoonheid geneest mijn verdriet.
Zeg Oompje, vertel ons eens dat verhaal
hoe onze moeder vroeger toch wel was?
‘Slaag viel er als er rumoer was
maar met strelen en kussen zong ze jullie in slaap.’

 

Lengo, Lengo, Lengo
je breekt me m'n hart
Lengo, Lengo, Lengo
je vergalt me de vreugde.

Daarna werd Oompje wat ernstiger
Krabt zich achter z'n oor en bestelt koffie
‘Moeder,’ zei hij, ‘was een meisje
dat als wees bloemen plukte
Met de bloemen versierde zij haar hoofd
maar 's nachts vielen ze op de grond
en van alle bloemen die de Dood neerlegde
hield zij mij, mocht ik het Leven zien.

 

Lengo, Lengo, Lengo

Je nam mij m'n ziel

Lengo, Lengo, vriendin

eens komen we tezamen.

 

Dat was, kinderen, eens jullie moeder

Daarna raakte de tuin vol rovers

die het meisje kleedden als oude vrouw

door haar vodden kon je haar wonden zien.

En als ze ranselt, als ze schreeuwt

dwingen haar daartoe anderen, met eigen belangen

De droom die vliedt maakt haar bang:

het zoeken naar een verloren vrijheid.’

 

Lengo, Lengo, Moeder

in het vuur van de oven

Lengo, Lengo, Moeder

zeg ons nog eens wat je wil.

Slag bij Thermopylae, 480 v.Chr.

Griekse tijden

In mijn vorige post refereerde ik al aan de poging van de Perzische koning Xerxes I, in 480 v.Chr., om Griekenland te veroveren. Als de Grieken zich toen niet zo dapper geweerd hadden zou de richting waarin de westerse beschaving zich de afgelopen 2500 jaar ontwikkeld heeft waarschijnlijk een heel andere zijn geweest. Veel autocratischer, veronderstel ik. Dus meer zoals dat in de rest van de wereld het geval is en nu dus waarschijnlijk ook in de Verenigde Staten. Ik moest erdoor aan het lied I Ellada (Griekenland) van de Griekse componist Yannis Markopoulos denken, in de video wordt het vertolkt door zangeres Haris Alexiou terwijl Markopoulos zelf achter de piano zit. Hij schreef het in 1973, vlak voordat kolonel Georgios Papadopoulos, na zes jaar dictatuur, ten val werd gebracht. In eerste instantie was de titel Lengo Lengo, een meisjesnaam waarmee hij op cryptische wijze aan Griekenland refereerde, maar toen de politieke situatie na het herstel van de democratie weer veilig geworden was hernoemde hij het tot I Ellada.

De essentie van zijn woorden is dat 'moedertje' Griekenland, gedurende de jaren van de dictatuur, haar kinderen zwaar heeft verwaarloosd en mishandeld, iets wat de komende tijd mogelijk ook op het democratisch ingestelde deel van de Amerikaanse bevolking van toepassing gaat zijn. Misschien zelfs ook op ons, in Europa, want ook hier lopen immers types zoals Donald Trump rond...

Overigens, na die oorlog tegen de legers van Xerxes besloten de Griekse stadstaten, die voortdurend met elkaar overhoop lagen en elkaar te lijf gingen, om voortaan gezamelijk op te treden als het om een militaire dreiging van buitenaf ging. De Europese naties kunnen daar in deze roerige tijden een belangrijke les uit leren!


©Huub Drenth

 

American Progress - John Gast, 1872.

 

 

Zie ook mijn posts van 5 november 2024 en 20 januari 2025.