Sofiya Nzau, Zerb en hun kind Mwaki

 

 

Kikuyu in the house

Sofiya Nzau is een Keniaanse zangeres en songwriter. Ze werd in 2000 geboren en woont in Thika, een stad met 100.000 inwoners die ongeveer 50 km ten noordoosten van Nairobi ligt. Daar verdiende ze van 2015 tot 2020 haar geld als straatverkoopster en hulp in de huishouding. Toen de COVID-pandemie ook in Kenia toesloeg zegde ze haar baan op en besloot ze songwriter te worden. Haar man, een muziekproducer, steunde haar daarin. Ze schreef verschillende nummers in haar moedertaal Kikuyu - de Kikuyu vormen de grootste etnische groep in Kenia - waarna ze de vocale tracks naar Function Loops, een website waar DJ's en muziekproducers zowel inspiratie als materiaal voor hun eigen creaties kunnen opdoen, uploadde. Daarvoor kreeg ze weliswaar betaald maar ze raakte er tevens het recht op royalties door kwijt. Eind 2023 gebruikte de Braziliaanse DJ en producer Zerb de sample van haar song Mwaki voor een van zijn eigen house-tracks. Eenmaal op TikTok geplaatst ging het nummer daarna al snel viral.

Toen het wereldwijd een grote hit begon te worden werd Zerb op de sociale media van artistieke en commerciële uitbuiting beschuldigd, dit vanwege het feit dat Sofiya Nzau financieel niet meeprofiteerde van het succes. Want het geld stroomde bij hem binnen. Sofiya verdedigde zich fel tegen die aantijgingen en zei dat ze zelf voor deze wijze van verspreiding van haar songs had gekozen. Waar ze niet veel later nog aan toe kon voegen dat ze een zakelijke deal met Zerb had gesloten waarover ze meer dan tevreden was. Ook werd ze voortaan nadrukkelijk in de credits als mede-artiest vermeld, waardoor haar naam automatisch naast die van hem in de hitlijsten stond. In januari 2024 namen ze vervolgens samen de videoclip van het nummer in het Keniase Hell's Gate National Park op.

 

 

         Mwaki                                    Vuur

             Na nígúo múthee akoragwo mwaki              Mijn vader is erg streng
             Na ní ajíríte ndigakúhikie                                Hij waarschuwde me niet met jou te trouwen
             Anyona mucií niekúrakara                             Als hij me thuis ziet, zal hij laaiend zijn
             Nake arakara we dahotaga                            En als dat gebeurt, is hij niet meer te houden
             Noú, noú, no úthamire                                     Je zult, je zult, je zult moeten verhuizen,
             Mwanake, mwanake                                        Jongeman, jongeman
             Noú, noú no úthamire                                      Je zult, je zult, je zult moeten verhuizen

             Noú, noú, no úthamire                                     Je zult, je zult, je zult moeten verhuizen,
             Mwanake, mwanake                                        Jongeman, jongeman
             Noú, noú no úthamire                                      Je zult, je zult, je zult moeten verhuizen


Het nummer Mwaki gaat over een vrouw die naar het huis van haar vader terugkeert. Ondanks zijn vele waarschuwingen is ze met iemand getrouwd die hij absoluut niet zag zitten en door wie ze nu gedumpt is. Kennelijk is de kans groot dat haar vader hem iets zal aandoen, hij kan daarom maar beter gaan verhuizen, is haar dringende advies.

Volgens Sofiya is er in Kenia vaak sprake van emotionele verwaarlozing van kinderen door hun ouders en gaat het lied over die thematiek, dus niet zozeer over iets wat ze zelf heeft meegemaakt. De titel, Vuur, slaat op de te verwachten furieuze reactie van de vader die hoogstwaarschijnlijk meer met zijn eigen ego dan met de gevoelens van z'n dochter begaan zal zijn.

©Huub Drenth

 

De dans der Tsjerkessen

 

 

Over geopolitiek en genocide

De geopolitieke verhoudingen in de wereld zijn aan het verschuiven. Dat is al een tijd zo maar de oorlog in Oekraïne onderstreept dat nog eens. Die maakt het voor Europeanen voelbaar, als het ware. Een ding wordt steeds duidelijker: als de oorlog eenmaal voorbij is zal het eens zo sterke Rusland als wereldmacht waarschijnlijk nauwelijks nog serieus genomen worden. Het valt zelfs niet uit te sluiten dat het op den duur nog slechts als een vazalstaat van economische grootmacht China zal worden beschouwd. Het door de Oekraïners tot zinken brengen van het Russische vlaggenschip Moskva, drie dagen geleden in de Zwarte Zee, vormt daar mogelijk een belangrijk symbolisch voorteken van.

De Russische politieke cultuur is per definitie xenofoob en autocratisch van aard, hetgeen vaak uitmondt in het voeren van agressieve veroveringsoorlogen en een bewind van wrede tirannie. Democratie is een onbekend fenomeen en zodoende maakt het ook geen deel uit van de volksaard. De enige vrijheid die Russische staatsburgers kennen is de vrijheid om zich te onderwerpen aan het repressieve systeem. Doen ze dat niet dan wordt hun leven gegarandeerd zeer problematisch. Het merendeel van de bevolking is dan ook chronisch apathisch als het om zoiets essentieels als het verdedigen van mensenrechten gaat. Het is zelfs maar zeer de vraag of ze enige notie hebben van die rechten.

Een ander kenmerk van de Russische cultuur is de toepassing van excessief geweld bij militaire operaties. Op een dode meer of minder wordt niet gekeken, en dat geldt niet alleen voor de tegenstander maar tevens voor de eigen soldaten die vaak als kanonnenvoer worden gebruikt. Ook genocide komt regelmatig voor in de Russische geschiedenis. In de negentiende eeuw voerden de tsaren een langdurige oorlog tegen de trotse islamitische bewoners van de noordelijke Kaukasus, waarvan de grootste etnische groep werd gevormd door de Tsjerkessen (ook wel Circassiërs genoemd). De vele oorlogsmisdaden die daar toen door de Russen gepleegd werden staan nog steeds diep in het collectieve geheugen van de hedendaagse Tsjerkessische nazaten gegrift, zowel van die in de Kaukasus als in de inmiddels wereldwijde diaspora.

Aangezien de Russen in die woeste bergen op de dapper weerstand biedende Tsjerkessen lange tijd maar weinig terreinwinst boekten gingen ze over tot een aanpak die, naast uitgebreide artilleriebeschietingen, bestond uit systematische plundering, brandstichting, verkrachting en massamoord. Vrouwen, kinderen en bejaarden werden dus eveneens in groten getale het slachtoffer van de bloedbaden die door het tsaristische leger - dat merendeels uit Kozakken bestond*1 - werden aangericht. Van de ongeveer anderhalf miljoen Tsjerkessen woonden er na de Russische eindzege in 1864 nog maar zo'n 70.000 in hun eigen land. De rest was verhongerd, gesneuveld, ontvoerd of afgeslacht. Ook vluchtte een deel van hen met schepen naar Ottomaans grondgebied, waardoor ze ondertussen al ruim 150 jaar in Turkije, de Levant en Egypte etnische minderheden vormen. Waarbij niet onvermeld mag blijven dat veel Tsjerkessen verdronken tijdens die gevaarlijke oversteek van de Zwarte Zee.*2

Wat we nu in Oekraïne zien gebeuren is dus niets anders dan de eeuwenoude Russische methode van volkenmoord, cultuurvernietiging en landjepik. Maar daar betaalt Rusland deze keer wel een behoorlijk hoge prijs voor, niet alleen in termen van soldatenlevens, economische sancties en militair materieel maar ook nog eens in de zin van gigantisch gezichtsverlies, want alles wordt tegenwoordig gefilmd en daarna meteen gedeeld op sociale media, waardoor de hele wereld getuige is van wat er zoal plaatsvindt aan gruwelijkeden (en enorme stupiditeiten). En dat hebben de Russen dus allemaal te danken aan tsaar Vladimir Poetin.


©Huub Drenth

 

Tsjerkessische demonstratie in Istanbul, 20 mei 2012.

 

*1 Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Kozakken

*2 Zie: https://en.wikipedia.org/wiki/Circassian_genocide

Op de video is een, voor het podium, aangepaste versie van Uerk' k'afa (Dans van de edelen) te zien, in een uitvoering van het Tsjerkessische dansgezelschap Kabardinka (omstreeks 2015 opgenomen in Moskou). De dans mocht oorspronkelijk alleen uitgevoerd worden door zonen en dochters van de (islamitische) Tsjerkessische aristocratie. De beheerste, afstandelijke bewegingen en houdingen maakten deel uit van de gedragscodes van deze maatschappelijke klasse; uitingen als emoties tonen, elkaar aankijken of elkaar aanraken waren niet toegestaan. De dans wordt ook nu nog op Tsjerkessische feesten uitgevoerd, evenals door de Tsjerkessische jeugd op culturele evenementen.

 

Lucht en leegte

Lucht en leegte, zegt Prediker,

lucht en leegte, alles is leegte.

Welk voordeel heeft de mens van alles wat hij heeft verworven,

al zijn moeizaam gezwoeg onder de zon?

Generaties gaan, generaties komen,

maar de aarde blijft altijd bestaan.

De zon komt op, de zon gaat onder,

en altijd snelt ze naar de plaats waar ze weer op zal gaan.

De wind waait naar het zuiden,

dan draait hij naar het noorden.

Hij draait en waait en draait,

en al draaiend waait de wind weer terug.

Alle rivieren stromen naar de zee,

toch raakt de zee niet vol.

De rivieren keren om,

ze gaan weer naar de plaats van waar ze komen,

en beginnen weer opnieuw te stromen.

Alles vermoeit,

zozeer dat er geen woorden voor te vinden zijn.

De ogen van een mens kijken, en vinden geen rust,

zijn oren horen, en ze blijven horen.

Wat er was, zal er altijd weer zijn,

wat er is gedaan, zal altijd weer worden gedaan.

Er is niets nieuws onder de zon.

 

Wanneer men van iets zegt: ‘Kijk, iets nieuws,’

dan is het altijd iets

 dat er sinds lang vervlogen tijden is geweest.

Prediker 1: 2-10

muziek: Yann Tiersen - Porz Goret
dansers: Tarek Rammo en Kami-Lynne Bruin

https://www.youtube.com/watch?v=9z3jCiCrsx0
bijbeltekst: Nieuwe Bijbelvertaling (NBV)
https://www.nbv.nl/vertaalaantekeningen/?cid=text.Eccl.sec_2