Een nieuwe toekomst
De scene op de foto hierboven speelt zich af op zaterdag 14 april 1945 op de Paterswoldseweg in Groningen, ter hoogte van de Grunostraat en de huidige Verzetstrijderslaan (klik op de afbeelding). Uit de schaduwen valt af te leiden dat het nog vroeg in de middag is. Op de voorgrond zien we soldaten van het Canadese Essex Scottish Regiment, wachtend op wat komen gaat. Erg gevaarlijk lijkt de situatie op dat moment niet, anders zouden er vlakbij hen niet twee burgers middenop de weg lopen. Ook de Canadese officier staat gewoon rechtop, hij kijkt naar een meisje dat in zijn richting rent. Verderop zijn toeschouwers zichtbaar, op veilige afstand gehouden door soldaten. Het witte gebouw op de achtergrond is de tabaksfabriek van Theodorus Niemeijer.
Aan de overkant van de weg stond in die tijd nog de boerderij van Sjobbema - de soldaten houden het zandpad ernaast onder schot - en daarachter lag het Stadspark waar de Wehrmacht zich had ingegraven. Ook waren er in woningen mitrailleursnesten ingericht en hadden zich her en der Duitse sluipschutters verschanst. Toen de Canadezen de dag ervoor vanuit het zuiden de stad binnentrokken werd in de omgeving van deze locatie dan ook felle strijd geleverd, met veel doden en gewonden tot gevolg. Plus heel veel materiële schade. Maar inmiddels was de situatie dus kennelijk redelijk onder controle. Rechts op de foto zien we een zwaar gehavend pand waarin onder andere de kruidenierscoöperatie 'De Toekomst' was gevestigd, na de oorlog werden de restanten afgebroken en kwam er een nieuw gebouw voor in de plaats.
De prijs van de vrijheid
Ik ben zeer vertrouwd met dit stuk Paterswoldseweg, ik woon er namelijk maar een paar honderd meter vandaan. De oude tabaksfabriek, die sinds kort een andere bestemming heeft gekregen, zie ik elke dag vanuit mijn achterraam. Alles links op beide foto's ziet er tegenwoordig nog precies zo uit als toen, de (niet zichtbare) rechterkant van de straat is de afgelopen jaren zeer ingrijpend veranderd. In 1945 lag dit deel van Groningen nog aan de rand van de stad maar die toestand bestaat allang niet meer, nu ligt de grens van de bebouwing veel zuidelijker en westelijker.
De gevechten tussen de Canadezen en de Duitsers, die als 'De slag om Groningen' de geschiedenisboeken in zouden gaan, duurden van 13 tot 16 april 1945. De stad kwam zwaar beschadigd uit de strijd, grote delen van het centrum werden in puin geschoten (zie video). Aan Duitse zijde sneuvelden 130 soldaten, bij de Candezen vielen 43 doden te betreuren. Ook kwamen 106 burgers om het leven.
Voor veel Groningers was de bevrijding van hun stad uiteindelijk dus een gebeuren met een nogal wrange nasmaak.
©Huub Drenth
Ga voor meer informatie over de bevrijding van Groningen naar Wikipedia.