Vincent
Vrijdag 18 maart 2016 kreeg Khoen te horen dat ze kanker in haar mond had. Een plaveiseltumor. Dat is vandaag precies 4 jaar geleden. In de jaren daarvoor had ze ook al regelmatig last gehad van dat type tumoren, maar dan altijd op de huid, met name op die van haar handen, armen en benen. Die werden vervolgens vakkundig weggesneden en daarna ging het leven gewoon door. Dit keer lag het anders, dat beseften we meteen. Want in feite kreeg Khoen op dat moment haar aanstaande dood aangekondigd. Terwijl het net lente begon te worden.
Khoen's laatste boswandeling, Dalfsen 21 januari 2016.
Ik hield me juist in die periode intensief met Vincent van Gogh bezig. Ik had hem als het ware net 'ontdekt', terwijl ik best veel werk van hem gezien had in musea. Ook had ik al een groot deel van z'n brieven aan z'n broer Theo gelezen (dat boek had ik ooit van Khoen gekregen). Ik was altijd meer een bewonderaar van z'n exotische kompaan Gauguin geweest, zodoende. In diens drang naar het primitieve en onschuldige herkende ik veel van mijzelf, veronderstel ik, want dat was een van de redenen waarom ik ooit culturele antropologie was gaan studeren. Vincents levensverhaal was nogal deprimerend en daardoor had ik tot dan toe nooit echt goed naar zijn schilderijen gekeken. Maar ineens was dat dus veranderd. Op 20 maart 2016 schrijf ik in mijn dagboek:
Heb net een boek over Van Gogh gelezen (uitgegeven door de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws). Met prachtige illustraties en goede uitleg. Daardoor ben ik vervolgens ook in mijn encyclopedie van het impressionisme gaan lezen. Dit om meer te weten te komen over Van Gogh's vrienden en tijdgenoten.Van Gogh staat aan de wieg van het expressionisme. In Arles ontdekt hij 'kleur' en in Auvers-sur-Oise 'zeggingskracht'.
Zijn laatste schilderijen zijn de beste. Vind ik.Van Gogh is een extreem fysieke schilder. Dat zie je meteen.
Hij kwakt de verf tegen het doek.
Wel met een kwast, natuurlijk.
Zijn laatste werk is tegelijkertijd de apotheose.
Waarna hij sterft.
Waarschijnlijk pleegde hij zelfmoord, ook al hebben Steven Naifeh en Gregory White Smith daar een andere mening over (moord).
Er is geen enkele erkenning maar hij vindt wel zijn eigen weg. En stijl. En legt daarmee de basis voor wat er na hem komt.
Hij sterft met het gevoel 'mislukt' te zijn.
Van Gogh was volkomen wanhopig.Zag geen toekomst meer.
Korenveld met kraaien is hoe dan ook een schilderij waaruit een zekere wanhoop en bedreiging spreekt, daar waar Van Gogh eerder de natuur altijd vanuit een vreugdevolle levensaanvaarding weer leek te geven. De lucht wordt donker en een zwerm kraaien vliegt op, plotseling, als wordt ze ervaren als een voorbode van de dood. Duidelijk te zien is Van Goghs bezeten, bijna gefrustreerde werkwijze: haastig en dik opgebrachte stroken primaire verf, waarvoor hij geen moeite meer deed die te mengen. De onrust werkt zelfs door in de opbouw: het beeld komt niet samen aan de horizon, maar de compositie wordt als het ware naar voren getrokken door de drie grove paden. De twee aan de zijkant lopen van het doek af terwijl het middelste pad abrupt eindigt. Er ontstaat een gevoel van omsingeling (Wikipedia).
De roulette van het leven
Afgelopen maandag, 16 maart, hield Mark Rutte een toespraak op tv waarin hij uitlegde waarom de komende tijd een groot aantal sectoren in het land op slot moest, vanwege de uitbraak van het coronavirus. Het dodental ging snel oplopen en de economie stevende op een hevige recessie af, dat viel er uit zijn woorden te destilleren. De dood was plotseling een kansspel geworden voor de hele natie, daar kwam het op neer.
Het is nu lente aan het worden, net zoals vier jaar geleden; alles staat op het punt van uitbotten. Iets vroeger dan anders want de winter stelde niet veel voor. Maar de sfeer in de samenleving is sinds een week allesbehalve lente-achtig. Die lijkt meer op die van Korenveld met kraaien uit juli 1890.
Religie is in de geschiedenis van de mensheid altijd het antwoord geweest op het vraagstuk van de dood. En op de talrijke onzekerheden van het bestaan. Maar ongeveer honderd jaar geleden begon de wetenschap die positie over te nemen. En niet geheel ten onrechte, gelet op de vele zegeningen en grote welvaart die al die nieuwe kennis bracht. Voor allerlei vreselijke ziekten werden remedies ontwikkeld, waardoor dood en rouw uit het dagelijkse leven konden worden verbannen, met name in onze streken. Al die belangrijke verworvenheden lijken plotseling weggevaagd te worden door wat er nu om ons heen gebeurt. In Noord-Italië sterven elke dag vele honderden mensen aan het coronavirus en het worden er steeds meer. In Spanje idem dito. De ziekenhuizen en mortuaria kunnen de situatie allang niet meer aan, en dat geldt eveneens voor de crematoria. Mogelijk zien we binnenkort ook hier dat soort taferelen. En de leden van de nieuwe priesterkaste, in hun mooie witte jassen en met hun glimmende stethoscopen, staan vooralsnog met lege handen. De schok die veel mensen momenteel ervaren zou vooral daar wel eens mee te maken kunnen hebben.
©Huub Drenth
Tibetaanse vrouw offert wierook aan de hogere machten.
https://nl.wikipedia.org/wiki/Korenveld_met_kraaien
