La France inconnue

La nuit je mens
Je prends des trains à travers la plaine
La nuit je mens
Je m'en lave les mains
J'ai dans les bottes des montagnes de questions
Où subsiste encore ton écho
Où subsiste encore ton écho *1

 

Christianus Hendricus Franciscus Wessels (1904 - 1988)

De eerste Franse zinnen die ik ooit leerde ken ik nog steeds uit mijn hoofd: "Où est le fermier? Le fermier est dans le pré. Il est sous l'arbre. Il fume une pipe." Ik had er op dat moment geen enkel vermoeden van dat die pijprokende boer onder de boom wel eens een ver familielid van mij kon zijn. Laat staan dat ik op die leeftijd van het bestaan van die 'Franse bloedverwant' afwist.

Nog niet zo lang geleden ontdekte ik dat Chris Wessels, een volle neef van mijn vader, bijna een eeuw terug, vanuit Groningen naar Frankrijk was vertrokken en daar tot zijn dood had gewoond. Over zijn leven is tot op heden weinig bekend, bij mij althans, mede omdat de Franse digitale archieven zeer moeilijk toegankelijk blijken te zijn. Er bestaat een vage foto van hem waar hij op staat als boer (in de hooitijd) maar of dat ook zijn officiële beroep was ben ik niet te weten gekomen. In 1930 trouwde hij, in Annet-sur-Marne, met de 18-jarige Parisienne Lucienne Mougeot maar vervolgens kreeg hij in de jaren daarna vier kinderen bij een andere vrouw, Rachel Fontaine geheten (geboren in 1905 in Armentières). Met haar trouwde hij in 1942 in Parijs. Hij had toen overigens nog steeds niet de Franse nationaliteit want die verkreeg hij pas in 1954.

Van 1930 tot 1964 woonde hij achtereenvolgens in Annet-sur-Marne, Palaiseau en Vincennes - alle gelegen vlak bij Parijs - en na 1964, hij was toen inmiddels pensioengerechtigd, in Le Chay, een dorp in het arrondissement Saintes, niet ver van Bordeaux. In dat dorp werd hij tot burgemeester gekozen. Chris Wessels overleed in 1988, 84 jaar oud. Zijn vrouw Rachel overleed in 2006 in Médis, op de gezegende leeftijd van 101.

©Huub Drenth

 

 

Chris Wessels als boer.

 

*1 Het chanson La nuit je mens ('s Nachts lieg ik) wordt gezongen door Alain Bashung (1947-2009). Hij is ook een van de vijf tekstdichters van het lied. De intrigerende clip is in 1997 gemaakt door Jacques Audiaud, Bashungs latere vrouw Chloé Mons speelt er eveneens in mee. Alain Bashung is nog steeds een beroemdheid in Frankrijk maar tot gisteren, toen ik hem zag in een televisieprogramma, had ik eerlijk gezegd nog nooit van hem gehoord.

https://lyricstranslate.com

Mensen of monsters

Don't listen to a word I say
The screams all sound the same

And though the truth may vary
This ship will carry our bodies safe to shore

Folk from Reykjavik

Het zijn nogal verwarrende tijden. De drukkende sfeer die alom heerst lijkt waarschijnlijk een beetje op die van de jaren dertig. Dat idee heb ik althans. Een kantelpunt in de geschiedenis, zo noemen sommigen het reeds. Alles is aan het veranderen: reactionair en totalitair gedachtegoed rukt op, overal ter wereld. Ideologieën, zowel van politieke als religieuze aard, waarin persoonlijke vrijheid er volstrekt niet meer toe doet, raken steeds meer in de mode. Autocratie of democratie, om de keuze daartussen lijkt het tegenwoordig voornamelijk nog te gaan, en dat terwijl de wereld, door de klimaatcrisis, in versneld tempo naar de bliksem gaat.

Ik heb geluk gehad, dat besef is heel sterk. Als kind heb ik elke winter, wekenlang, op natuurijs geschaatst en van de seksuele revolutie heb ik daarna ook volop kunnen genieten. In mijn jonge jaren maakten de woorden van dominees, priesters en moralistische politici plaats voor de uitingen van filosofen, schrijvers, kunstenaars en popmusici waardoor het leven ineens een stuk aangenamer werd voor mensen zoals ik. Die overgang verliep vanzelfsprekend niet zonder slag of stoot maar dat proces heeft er uiteindelijk wel voor gezorgd dat de samenleving, op tal van vlakken, zeer ingrijpende veranderingen onderging. Voor May Khoen, met haar grotendeels Aziatische achtergrond, betekende die veranderde tijdgeest eveneens een bron van vrijheid en inspiratie. Ze ontwikkelde zich tot een markante en expressieve verschijning en dat was best wel bijzonder aangezien op die manier 'opvallen' binnen de Chinees-Indische cultuur nou eenmaal niet iets was dat in de opvoeding aangemoedigd werd.

Toen ik dit filmpje van de IJslandse indie folkgroep Of Monsters and Men ontdekte - gemaakt op Lowlands in 2012 - moest ik onwillekeurig terugdenken aan die tijd. Ik werd er meteen vrolijk door, ondanks alle hedendaagse ellende. De 'spirit' van toen bestaat in het vrije Westen duidelijk nog steeds en dat is best wel hoopgevend.

©Huub Drenth

May Khoen, 1981