vrijdag 26 mei 2023

Trøllabundin







Trøllabundin eri eg ~ eri egGaldramaður festi meg ~ festi meg
Trøllabundin djúpt í míni sál ~ í míni sálÍ hjartanum logar brennandi bál ~ brennandi bál
Betoverd ben ik ~ ben ik
De tovenaar behekste mij ~ behekste mij
Betoverd, diep in mijn ziel ~ in mijn ziel
In 't hart laait
een brandend vuur ~ brandend vuur

Trøllabundin

Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin djúpt í míni sál í míni sál
Í hjartanum logar brennandi bál brennandi bál
 
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
https://lyricstranslate.com
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
https://lyricstranslate.com
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
https://lyricstranslate.com

Trøllabundin

Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin djúpt í míni sál í míni sál
Í hjartanum logar brennandi bál brennandi bál
 
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
 
Vertaling
https://lyricstranslate.com/nl/trollabundin-betoverd.html



 

Eivør Pálsdóttir

Sinds een jaar of vijf ben ik een grote fan van de Faeröerse zangeres en songwriter Eivør Pálsdóttir (Syðrugøta, 21 juli 1983), beter bekend als Eivør. Ze heeft niet alleen een heel bijzondere stem maar is ook nog eens ontzettend intelligent. Behalve Faröers spreekt ze vloeiend IJslands, Noors, Deens en Engels en het zou me niet verbazen als ook Zweeds nog in dat rijtje thuishoort. Als ze Noors of Deens spreekt kan ik haar redelijk goed verstaan, ook dat is vermeldenswaard want bij de native speakers van die talen is dat namelijk meestal niet het geval.

Als je de song Trøllabundin van Eivør voor het eerst hoort denk je meteen dat je te maken hebt met een tekst die al minstens duizend jaar oud is en dus stamt uit de tijd van de Vikingen. Met andere woorden: uit een tijdperk waarin seiðr, het bedrijven van magie en het doen van voorspellingen, en galðrar, het uitspreken of zingen van toverformules, nog rode draden vormden in het leven (van dat deel) van de bewoners van het hoge Noorden. In een interview dat ze in 2021 aan een Noors radiostation gaf maakte Eivør echter duidelijk dat er van middeleeuwse oorsprong geen enkele sprake is, het lied 'kwam spontaan in haar op' toen ze een jaar of twintig was, op een avond dat ze er mentaal compleet doorheen zat. Ze woonde op dat moment in Reykjavik, waar ze een muziekopleiding volgde.

Bij nader inzien zou het dus net zo goed een lied kunnen zijn waarin een situatie van 'op slag verliefd worden' bezongen wordt, verpakt in een quasi-oeroude stijlvorm. Waar ik nog aan toe wil voegen dat magie bij de Vikingen in het algemeen niet door mannen - het woord 'galdramaður' in Eivørs lied betekent letterlijk 'bezweringenman' - bedreven werd, het waren vrijwel altijd vrouwen die zich ermee bezighielden, de zogeheten völva's en spákona's. Mannen die zich eraan waagden werden als 'onmannelijk' en 'verwijfd', als argr, beschouwd en dat plaatste hen binnen die uitermate op 'mannelijke eer' gerichte samenleving - waarin vrouwen overigens ook heel goed hun mannetje wisten te staan - in een zeer kwetsbare positie.

 

Faeröerse postzegel met daarop een völva.

 

De poolcirkel

Als je goed luistert naar Trøllabundin kun je horen dat Eivør gedurende haar studietijd in Reykjavik sowieso nogal aan het experimenteren was. Kennelijk was ze zeer geïnteresseerd in de muziekstijlen en geloofssystemen van andere etnische groepen rond de poolcirkel want er vallen duidelijk invloeden van de Inuit, de Sámi en de Evenki (Toengoezen) in haar manier van zingen te bespeuren. Ook de prominente rol van de grote platte trommel in haar optreden, het slaginstrument dat in de rituelen van veel arctische culturen een belangrijke plek innam, vormt daarvoor een aanwijzing; op het ritme ervan 'reden' sjamanen immers naar de geestenwereld. Het valt dus ook niet helemaal uit te sluiten dat er op die bewuste avond in Reykjavik sprake van een soort 'spirituele doorbraak' bij haar is geweest.*1

Op YouTube zijn een groot aantal opnames van Trøllabundin te vinden. Allemaal nogal verschillend, hetgeen kenmerkend is voor iemand met een creatieve en avontuurlijke inslag. Aanvankelijk zong Eivør vooral oude Faeröerse folksongs en ballades maar later breidde ze haar repertoire uit met tal van andere genres, waaronder ook rock, jazz en klassiek. In dat opzicht lijkt ze sterk op de Tuvaanse Sainkho Namtchylak en de Sámische Mari Boine, beiden eveneens zangeressen met een 'traditionele' achtergrond, die in hun carrière een soortgelijke muzikale ontwikkeling doormaakten.

 


Levensdraden

Een groot deel van Eivørs liederen zijn eigen composities, al covert ze ook geregeld nummers van andere artiesten. Inmiddels heeft ze alle belangrijke muziekprijzen in het Scandinavisch taalgebied gewonnen. Wereldwijde bekendheid kreeg ze doordat ze in 2015, samen met de sympathieke Schotse componist John Lunn, de soundtrack voor de Netflix-serie The Last Kingdom maakte. In het YouTube-filmpje hieronder brengt ze samen met hem het lied Lívstræðrir (Levensdraden) uit die productie ten gehore. Een titel die onmiskenbaar verwijst naar het lot zoals dat, volgens de Noordse mythologie, voor ieder mens bij de geboorte geweven wordt door drie nornen of schikgodinnen. Deze drie zussen staan symbool voor verleden, heden en toekomst en houden verblijf bij de wortels van de wereldboom Yggdrasil.

©Huub Drenth





*1 Het was allang bekend dat de Germaanse cultuur veel sjamanistische elementen kende, zelfs de Romeinen schreven daar al over. Een goed voorbeeld hiervan is de Scandinavische god Óðinn (Odin), die vaak gerelateerd wordt aan het sjamanistische vermogen om in trance verre reizen te maken en van gedaante (en geslacht) te veranderen. In zijn veelgeprezen dissertatie The Viking Way, Religion and War in Late Iron Age Scandinavia (herziene versie, Oxford 2019, pag. 271) betoogt Neil Price, hoogleraar in de archeologie aan de universiteit van Uppsala, dat seiðr een vorm van magie is die moeiteloos ondergebracht kan worden in de categorie van sjamanisme zoals die door de andere bewoners van de arctische en subarctische gebieden bedreven werd, ook al was de agrarische en maritieme levenswijze van de Vikingen totaal anders dan de manier waarop de nomadische jagers- en herdersvolken in de taiga en toendra, en verspreid langs de kusten van de ijszee, leefden. De Sámi, woonachtig in het noorden van Fennoscandinavië, maakten vanzelfsprekend ook deel uit van die groep. Waarbij nog opgemerkt dient te worden dat de völva's van de Vikingen, als enigen, niet een 'magische trommel' gebruikten om contact met de geestenwereld te maken, terwijl ze van het bestaan en de toepassingen ervan, door de vele banden die er bestonden tussen de Vikingen en de Sámi, wel op de hoogte waren. 
Óðinn

zondag 21 mei 2023

Das Balkonzimmer



 

 

zicht

ik leef van wat tot mij komt
van wat mij door goden wordt toegemeten
achteloos en onverschillig

in een nachtelijke woestijn wacht ik
op welke meteoriet mij zal gaan raken
welke streep van licht

aanvankelijk was er alleen maar stilte
slechts mijn ademhaling viel te horen
tot een hagedis mij beet

als reptiel kan ik waarnemen met mijn huid
zelfs in het absolute zwart
in wat nooit licht
gezien heeft



De Gids
Er is momenteel een wereldwijde revival gaande op het vlak van zowel de spirituele als psychotherapeutische toepassingen van psychedelica (en andere psychoactieve middelen). En dan doel ik met name op ayahuasca, psilocybine, LSD en MDMA. Samen met het digitale periodiek DIG haakte Nederlands oudste literaire tijdschrift De Gids aan bij deze psychedelische renaissance en wijdde er in april jl. een themanummer aan.*1 Ook ik had een gedicht ingezonden maar achteraf was ik blij dat het niet geplaatst was, aangezien ik al vrij snel tot de conclusie kwam dat het, qua essentie, voorbijging aan wat ik eigenlijk voor ogen had gehad.

Over de uiteindelijke versie die ik hier vandaag publiceer ben ik zeer tevreden, zeker wat de compactheid ervan betreft. Het vormt een neerslag van de ervaringen die ik rond de eeuwwisseling opdeed met psilocybine, de werkzame stof in paddo's, en ayahuasca, een hallucinogeen brouwsel afkomstig uit het Amazonegebied waarvan DMT het psychoactieve bestanddeel vormt. Het betreft hier een periode in mijn leven waarin ik hevig op zoek was naar antwoorden op existentiële vragen; en veel van die antwoorden, of beter gezegd: inzichten, mede door deze 'plantmiddelen', uiteindelijk ook kreeg. Mijn psychedelische ontmoeting met de hagedis, waar ik in het gedicht op cryptische wijze aan refereer, markeert voor mij dat kantelmoment. Daarna brak er een nieuwe fase in mijn leven aan, maar dat realiseerde ik me natuurlijk pas veel later.

Met sommige 'medereizigers' tijdens die ontdekkingstocht in de diepste lagen van de ziel - de meesten waren academisch geschoold, er zat zelfs een psychiater uit Zeeland bij - heb ik ook nu nog wel eens contact.*2 We waren onze tijd ver vooruit, dat besef groeit nog steeds. May Khoen steunde me in dit alles door dik en dun, ging ook vaak mee naar Amsterdam (daar vonden de nachtelijke ayahuasca-sessies plaats, Khoen verbleef dan in een hotel), hoewel ze nooit zelf de sprong in het diepe wilde wagen, omdat ze bang was door een leger van monsters en demonen verzwolgen te zullen worden. Wat, gezien haar ingewikkelde verleden (en Chinees-Indische bijgelovigheid), inderdaad ook zomaar had gekund.

©Huub Drenth

 

*1 Themanummer good trip bad trip (klik op de afbeelding daar).

*2 Ook op het theoretische vlak was ik, wat dit onderwerp
betreft, goed onderlegd, met name als het ging om de cultureel antropologische en transpersoonlijke aspecten ervan. Op die terreinen had ik me onder andere verdiept in het werk van Michael Harner en Stanislav Grof, beiden toonaangevende pioniers op het gebied van psychedelica. Praktische informatie over hallucinogene middelen was trouwens ook in ruime mate beschikbaar in bepaalde boekhandels, ontdekte ik al snel.

Eind 2002 nam ik deel aan de derde internationale Psychoactivity Conference in Amsterdam waar ik voor het eerst kennismaakte met het rituele gebruik van ayahuasca. Ayahuasca was het thema van die conferentie. Ik werd eveneens lid van MAPS, een Amerikaanse non-profit organisatie die zich ten doel stelt om het met psychedelica behandelen van depressies en psychische trauma's een groter maatschappelijk draagvlak te geven, vooral door het stimuleren en financieren van wetenschappelijk onderzoek. Een streven dat momenteel in tal van landen vruchten af begint te werpen.

Schilderij: Das Balkonzimmer, Adolph Menzel, 1845.

 

donderdag 18 mei 2023

Riding on the back of a tiger




 

Wat Rusland betreft ben ik het afgelopen jaar van de ene verbijstering in de andere gevallen. Ik dacht altijd dat het gedeelte ten westen van de Oeral bij Europa hoorde, maar daar ben ik inmiddels behoorlijk van teruggekomen. Dat het bij Azië hoort zou ik ook niet meteen willen beweren, wel dat het, in historische en culturele zin, nooit verder is gekomen dan wat in de rest van Europa wordt beschouwd als 'de Middeleeuwen'. De Renaissance en de Verlichting hebben ze daar dus nooit meegemaakt en ook is de slavernij er tot op heden duidelijk niet afgeschaft. Rusland hoort nergens bij, daar komt het simpelweg op neer.


Michael Clarke

In bovenstaand videogesprek analyseert de Britse defensiespecialist professor Michael Clarke de huidige stand van zaken met betrekking tot de oorlog in Oekraïne, zowel in politiek, militair-strategisch als geopolitiek opzicht. Een oorlog waarin, afgezien van de strijd in Bachmoet, op dit moment relatief weinig gebeurt aangezien Oekraïne nog steeds niet begonnen is met de lancering van het aangekondigde tegenoffensief. Anders dan dit het geval is bij de betogen van (generaal) Ben Hodges of (professor) Timothy Snyder - twee Amerikaanse experts waar ik eveneens veel van heb opgestoken - zijn de analyses van Michael Clarke altijd uitzonderlijk objectief van aard, dus vrij van wishful thinking. Wat allesbehalve wil zeggen dat hij een neutraal standpunt inneemt want van autocratische en anti-liberalistische doctrines moet hij niets hebben. Aan het eind van het gesprek formuleert hij een oplossing voor de veiligheid van Oekraïne die, in mijn ogen, volstrekt logisch is maar waarover ik tot op heden nog niemand heb gehoord, ook niet Rob de Wijk of Mart de Kruif. Te weten: aansluiting van Oekraïne bij de NATO, ook als de oorlog over een tijd formeel nog steeds niet afgelopen is omdat Vladimir Putin, uit lijfsbehoud, geen vrede sluiten wil. Volgens een Chinees spreekwoord zit hij namelijk op de rug van een tijger. Afstappen kan dus zomaar niet.


©Huub Drenth

 



Professor Michael Clarke is a British academic who specialises in defence studies. He was Director of the Royal United Services Institute from 2007 to 2015. During the 2022 Russian invasion of Ukraine, he served as Sky News' security and defence analyst. Clarke is a former Deputy Vice-principal and Director of Research Development at King's College London, where he remains a visiting professor of Defence Studies.

Between 1990 and 2001, Clarke was the Director of the Centre for Defence Studies. From 2001 to 2005, he was the Director of the International Policy Institute. In 2004 and 2005 he was Head of the School of Social Science and Public Policy at King's College London, where he had been a professor of Defence Studies since 1995 (source: Wikipedia).

Afbeelding: Leonora Carrington