vrijdag 26 mei 2023

Trøllabundin







Trøllabundin eri eg ~ eri egGaldramaður festi meg ~ festi meg
Trøllabundin djúpt í míni sál ~ í míni sálÍ hjartanum logar brennandi bál ~ brennandi bál
Betoverd ben ik ~ ben ik
De tovenaar behekste mij ~ behekste mij
Betoverd, diep in mijn ziel ~ in mijn ziel
In 't hart laait
een brandend vuur ~ brandend vuur

Trøllabundin

Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin djúpt í míni sál í míni sál
Í hjartanum logar brennandi bál brennandi bál
 
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
https://lyricstranslate.com
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
https://lyricstranslate.com
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
https://lyricstranslate.com

Trøllabundin

Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin djúpt í míni sál í míni sál
Í hjartanum logar brennandi bál brennandi bál
 
Trøllabundin eri eg eri eg
Galdramaður festi meg festi meg
Trøllabundin inn í hjartarót í hjartarót
Eyga mítt festist har ið galdramaðurin stóð
 
Vertaling
https://lyricstranslate.com/nl/trollabundin-betoverd.html



 

Eivør Pálsdóttir

Sinds een jaar of vijf ben ik een grote fan van de Faeröerse zangeres en songwriter Eivør Pálsdóttir (Syðrugøta, 21 juli 1983), beter bekend als Eivør. Ze heeft niet alleen een heel bijzondere stem maar is ook nog eens ontzettend intelligent. Behalve Faröers spreekt ze vloeiend IJslands, Noors, Deens en Engels en het zou me niet verbazen als ook Zweeds nog in dat rijtje thuishoort. Als ze Noors of Deens spreekt kan ik haar redelijk goed verstaan, ook dat is vermeldenswaard want bij de native speakers van die talen is dat namelijk meestal niet het geval.

Als je de song Trøllabundin van Eivør voor het eerst hoort denk je meteen dat je te maken hebt met een tekst die al minstens duizend jaar oud is en dus stamt uit de tijd van de Vikingen. Met andere woorden: uit een tijdperk waarin seiðr, het bedrijven van magie en het doen van voorspellingen, en galðrar, het uitspreken of zingen van toverformules, nog rode draden vormden in het leven (van dat deel) van de bewoners van het hoge Noorden. In een interview dat ze in 2021 aan een Noors radiostation gaf maakte Eivør echter duidelijk dat er van middeleeuwse oorsprong geen enkele sprake is, het lied 'kwam spontaan in haar op' toen ze een jaar of twintig was, op een avond dat ze er mentaal compleet doorheen zat. Ze woonde op dat moment in Reykjavik, waar ze een muziekopleiding volgde.

Bij nader inzien zou het dus net zo goed een lied kunnen zijn waarin een situatie van 'op slag verliefd worden' bezongen wordt, verpakt in een quasi-oeroude stijlvorm. Waar ik nog aan toe wil voegen dat magie bij de Vikingen in het algemeen niet door mannen - het woord 'galdramaður' in Eivørs lied betekent letterlijk 'bezweringenman' - bedreven werd, het waren vrijwel altijd vrouwen die zich ermee bezighielden, de zogeheten völva's en spákona's. Mannen die zich eraan waagden werden als 'onmannelijk' en 'verwijfd', als argr, beschouwd en dat plaatste hen binnen die uitermate op 'mannelijke eer' gerichte samenleving - waarin vrouwen overigens ook heel goed hun mannetje wisten te staan - in een zeer kwetsbare positie.

 

Faeröerse postzegel met daarop een völva.

 

De poolcirkel

Als je goed luistert naar Trøllabundin kun je horen dat Eivør gedurende haar studietijd in Reykjavik sowieso nogal aan het experimenteren was. Kennelijk was ze zeer geïnteresseerd in de muziekstijlen en geloofssystemen van andere etnische groepen rond de poolcirkel want er vallen duidelijk invloeden van de Inuit, de Sámi en de Evenki (Toengoezen) in haar manier van zingen te bespeuren. Ook de prominente rol van de grote platte trommel in haar optreden, het slaginstrument dat in de rituelen van veel arctische culturen een belangrijke plek innam, vormt daarvoor een aanwijzing; op het ritme ervan 'reden' sjamanen immers naar de geestenwereld. Het valt dus ook niet helemaal uit te sluiten dat er op die bewuste avond in Reykjavik sprake van een soort 'spirituele doorbraak' bij haar is geweest.*1

Op YouTube zijn een groot aantal opnames van Trøllabundin te vinden. Allemaal nogal verschillend, hetgeen kenmerkend is voor iemand met een creatieve en avontuurlijke inslag. Aanvankelijk zong Eivør vooral oude Faeröerse folksongs en ballades maar later breidde ze haar repertoire uit met tal van andere genres, waaronder ook rock, jazz en klassiek. In dat opzicht lijkt ze sterk op de Tuvaanse Sainkho Namtchylak en de Sámische Mari Boine, beiden eveneens zangeressen met een 'traditionele' achtergrond, die in hun carrière een soortgelijke muzikale ontwikkeling doormaakten.

 


Levensdraden

Een groot deel van Eivørs liederen zijn eigen composities, al covert ze ook geregeld nummers van andere artiesten. Inmiddels heeft ze alle belangrijke muziekprijzen in het Scandinavisch taalgebied gewonnen. Wereldwijde bekendheid kreeg ze doordat ze in 2015, samen met de sympathieke Schotse componist John Lunn, de soundtrack voor de Netflix-serie The Last Kingdom maakte. In het YouTube-filmpje hieronder brengt ze samen met hem het lied Lívstræðrir (Levensdraden) uit die productie ten gehore. Een titel die onmiskenbaar verwijst naar het lot zoals dat, volgens de Noordse mythologie, voor ieder mens bij de geboorte geweven wordt door drie nornen of schikgodinnen. Deze drie zussen staan symbool voor verleden, heden en toekomst en houden verblijf bij de wortels van de wereldboom Yggdrasil.

©Huub Drenth





*1 Het was allang bekend dat de Germaanse cultuur veel sjamanistische elementen kende, zelfs de Romeinen schreven daar al over. Een goed voorbeeld hiervan is de Scandinavische god Óðinn (Odin), die vaak gerelateerd wordt aan het sjamanistische vermogen om in trance verre reizen te maken en van gedaante (en geslacht) te veranderen. In zijn veelgeprezen dissertatie The Viking Way, Religion and War in Late Iron Age Scandinavia (herziene versie, Oxford 2019, pag. 271) betoogt Neil Price, hoogleraar in de archeologie aan de universiteit van Uppsala, dat seiðr een vorm van magie is die moeiteloos ondergebracht kan worden in de categorie van sjamanisme zoals die door de andere bewoners van de arctische en subarctische gebieden bedreven werd, ook al was de agrarische en maritieme levenswijze van de Vikingen totaal anders dan de manier waarop de nomadische jagers- en herdersvolken in de taiga en toendra, en verspreid langs de kusten van de ijszee, leefden. De Sámi, woonachtig in het noorden van Fennoscandinavië, maakten vanzelfsprekend ook deel uit van die groep. Waarbij nog opgemerkt dient te worden dat de völva's van de Vikingen, als enigen, niet een 'magische trommel' gebruikten om contact met de geestenwereld te maken, terwijl ze van het bestaan en de toepassingen ervan, door de vele banden die er bestonden tussen de Vikingen en de Sámi, wel op de hoogte waren. 
Óðinn