Waarkhanden, dij t laand plougen
En mie goud grootbrocht hebben
En ik denk weer aan die en hou of wie hier ooit woond hebben
Mien laiverd, kinst nait zain dat ik terugkommen bin?
Terug noar die...
Over herkomst
Marlene Bakker (1984) groeide op in Smeerling/De Smilke, een gehucht in de Groningse streek Westerwolde.*1 De clip is daar ter plekke opgenomen. Westerwolde ligt ten oosten van de Veenkoloniën, pal langs de Duitse grens. Het is een iets hoger gelegen gebied dat al minstens achtduizend jaar door mensen wordt bewoond. Een paar kilometer over de grens, in Emsland, ligt het plaatsje Heede waar, tot omstreeks 1750, vele generaties voorouders van mijn grootmoeder Tecla Wessels het land beploegden.*2
Westerwolds, het dialect waarin Marlene zingt, is nauw verwant aan het Emslands dat aan de andere kant van de grens gesproken wordt (het zijn beide varianten van het Westfaals, een van de dialectgroepen van het Nedersaksisch). Ik stel me dus voor dat mijn verre Heedese voorzaten ongeveer zo spraken en dat ook het landschap er min of meer identiek uitzag.
Waarkhanden gaat over terugkeren naar de plek waar je wortels liggen, na lange tijd te zijn weggeweest. Over het moeten gehoorzamen aan dat verlangen, of je nou wilt of niet. Heimwee en nerveuze spanning vermengen zich in intrigerende klanken. Dat het een Gronings dialect is hebben toevallige toehoorders in eerste instantie vaak absoluut niet in de gaten, eerder gaan ze ervan uit ze dat het iets Scandinavisch of Keltisch is. Op 4 maart jl. zong Marlene Bakker dit lied tijdens de oratie van Martijn Wieling, bijzonder hoogleraar Nedersaksische en Groningse taal en cultuur, in de aula van het Academiegebouw in Groningen.*3 Ze werd daarbij begeleid door gitarist Bernard Gepken.
©Huub Drenth
*1 https://marlenebakker.nl/nl
*2 Zie mijn post van 29 juli 2021 die als titel Grunneger bloud heeft.
*3 Zie voor de oratie: https://www.youtube.com/watch?v=G2ikHM2C4z8