Wie is precies wie
Dit is een zeer interessante foto. En wel omdat er drie generaties van May Khoen's 'Semarangse' familie op te zien zijn. Het betreft hier de verloving van (Helena) Liem Lena Nio en (Louis) Oey Oen Liong, de broer van May Khoen's moeder Betty Oey. Het jonge stel zit in het midden, geflankeerd door hun moeders (r) en grootmoeders (l) die, saillant detail, bijna allemaal weduwe zijn.
De foto is waarschijnlijk genomen op zaterdag 14 of zondag 15 augustus 1948, dus in de woelige tijd van de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog, een strijd die zich voor een groot deel op Java afspeelde. Louis en Lena zijn op 14 augustus 1949 getrouwd, in de St. Jozefkerk te Semarang. Hun eerste kind, Tiong To (Franky), werd geboren op 30 mei 1950. Later kregen ze ook nog vijf dochters. Ze zouden altijd in Semarang blijven wonen.
De vrouw naast Lena is haar moeder Tan Nomer Nio. De oudere dame helemaal links is waarschijnlijk de moeder van Lena's moeder, ze lijken namelijk erg veel op elkaar. Meteen daarnaast zit Louis' grootmoeder van vaders kant. Zij heet Liem Ko(tjie) Nio en is de weduwe van zijn grootvader Oey Tjien To die in december 1947 overleden is, dus nog niet zo lang daarvoor. Naast haar, met bril, zit Lie Hiang Nio, Louis' grootmoeder van moeders kant. Zij is in 1878 in Djokjakarta geboren en sinds 1922 de weduwe van grootvader Ko Djie Soei. Ze was zijn derde vrouw en bijna twintig jaar jonger dan haar echtgenoot.
Lie Hiang Nio, of janda/weduwe Ko Djie Soei, is de moeder van Louis' moeder, (Nel) Ko Kiong Nio, die helemaal rechts zit, dus naast de moeder van Lena. Nel is de weduwe van Willy Oey, de vader van Louis en Betty die in 1928 zelfmoord pleegde, en dus de oma van May Khoen. In mei 1952 vertrok ze naar Nederland en maakte vervolgens bijna twintig jaar deel uit van het gezin van haar dochter Betty en haar schoonzoon Tan Swie Tong. In juli 1971, minder dan een jaar na de dood van haar dochter, betrok ze een flatje in Buitenveldert, op instigatie van haar schoonzoon. In januari 1999 overleed ze in verzorgingshuis Brentano te Amstelveen, ze was toen bijna 94. Voor emak/mááh/oma Oey Tjien To (Liem Ko Nio) namen Louis en Lena de zorg op zich. Zij stierf in 1974 op 87-jarige leeftijd bij hen thuis in Semarang.
De Locomotief, 16 augustus 1948.
De culturele setting
Louis is opgegroeid in het huis van zijn grootvader Oey Tjien To. Zowel in Krengseng, een streek/dorp ten westen van Semarang, als later ook in deze stad zelf. Vanzelfsprekend samen met zijn moeder en zusje. Na de dood van zijn vader Willy Oey in 1928 (en zijn grootvader Oey Tjien To in 1947) was hij de stamhouder want broers had hij niet. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat er enige druk op hem is uitgeoefend om te gaan trouwen, teneinde de mannelijke lijn voort te zetten. Dat Liem Ko Nio, de grootmoeder die hem mede heeft opgevoed, op deze 'staatsiefoto' niet naast hem zit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat de andere grootmoeder een hogere leeftijd heeft en daardoor meer respect geniet.*1
Op de foto staan wel grootmoeders maar geen grootvaders, de man links is Lena's vader, Liem Kien Ien/Liem Kim In. Naast hem staan (Betty) Oey Kiem Lian en (Max) Tan Swie Tong, May Khoen's ouders. De priester is waarschijnlijk een jezuiet die verbonden is aan de St. Jozefkerk in Semarang, waar een jaar later het huwelijk ingezegend zou worden. De twee meisjes zijn ongetwijfeld zussen van Lena. En de jongeman helemaal rechts een broer of de verloofde van een van de twee.
Het uitstallen van de gekregen bloemstukken op foto's als deze was gebruikelijk bij peranakan-Chinezen. Je ziet het ook bij bruiloften en begrafenissen. Aan de kleding is goed te zien dat de peranakan-cultuur op Java inmiddels een belangrijk veranderingsproces doorgemaakt heeft, aangezien jonge vrouwen inmiddels allemaal westerse kleding dragen. Voor de Tweede Wereldoorlog was dat namelijk, in die mate, nog niet het geval. Toen droegen vrouwen vaak nog sarong en kabaja, zeker bij gelegenheden als deze. De twee moeders rechts van het verloofde stel hebben dus duidelijk verschillende keuzes gemaakt wat betreft modern of traditioneel.
De Locomotief, 12 augustus 1949.
©Huub Drenth
*1 Anciënniteit is een aspect dat in Chinese familieverhoudingen tot op de dag van vandaag een zeer belangrijke rol speelt. Ook in veel andere culturen is dat trouwens zo.
