Knud Rasmussen

De vijfde Thule-expeditie

Vanwege al het gedoe rond Covid maakte zich de afgelopen drie maanden geleidelijk een soort vermoeidheid van me meester. Een groeiend gevoel van lusteloosheid. Lockdown-uitputting noemde ik het, veroorzaakt door een tekort aan fysieke prikkels en avontuur. En niet te vergeten: door een lente die veel te traag op gang kwam. Daardoor voelde ik nog maar weinig aandrang om posts voor mijn blog te schrijven, ook al had ik genoeg ideeën.

Wat niet wegneemt dat ik in die periode een aantal zeer interessante boeken heb gelezen, onder andere een recente biografie, geschreven door Stephen R. Bown, over de Deens-Groenlandse etnograaf Knud Rasmussen (1879 - 1933), leider en initiator van de legendarische vijfde Thule-expeditie en al heel lang een van mijn helden.*1 We hebben het dan over een wetenschappelijke onderneming, uitgevoerd met hondensleeën, die tot doel had om de de Inuit-cultuur van Groenland tot Alaska in kaart te brengen en die duurde van 1921 tot 1924.

 

Het toeval wil dat zowel May Khoen als ik hevig geïnteresseerd was in de cultuur van de Inuit (Eskimo's), een volk waarover we in de loop der jaren veel kennis hadden vergaard, voornamelijk door middel van boeken en documentaires. Waarschijnlijk omdat we beiden gefascineerd waren door het feit dat ze in staat waren om in de meest barre omstandigheden te overleven en daarin misschien onszelf een beetje herkenden.

In zijn boek Across Arctic America, waarin hij uitgebreid verslag doet van die lange tocht, geeft Rasmussen een zeer boeiende inkijk in hun manier van leven, die op dat moment nog overwegend traditioneel van aard was.*2 Sindsdien is er nogal wat veranderd in hun wereld, helaas meestal niet ten goede, aanvankelijk vooral als het gevolg van politieke en technologische ontwikkelingen en vanaf de jaren zeventig tevens door klimaatverandering; ook de bewustwording daarvan kwam door onze fascinatie voor de Inuit dus al vroeg op gang.


©Huub Drenth

Miteq, Arnarulúnguaq en Knud Rasmussen.

*1 Het (door mij bewerkte) Deense filmpje over Knud Rasmussen diende om de aandacht te vestigen op het van start gaan van de vijfde Thule-expeditie in de zomer van 1921, dit jaar exact honderd jaar geleden. De wetenschappers die deel uitmaakten van de expeditie deden onderzoek in Groenland en Noordoost-Canada, waarna ze in 1923 weer naar Denemarken terugreisden. In maart 1923 ging deel twee van de expeditie van start, toen vertrokken Rasmussen en twee Groenlandse Inuit, Miteq en Arnarulúnguaq, met hondensledes vanaf Danish Island (in de Hudsonbaai) richting None in Alaska. Op 31 augustus 1924 kwamen ze daar aan. Vanaf Icy Cape moesten ze, voor de laatste etappes, gebruik maken van boten. In totaal legden ze met hun sledes een afstand van ruim 6000 kilometer af.

*2 Een volledige versie van Across Arctic America is te vinden op internet.