Wit Goud

De donkergetinte Moldavische

Op een zomerse dag, de zon kwam net op,
keek ik in de tuin van de buren,
en zag een Moldavisch meisje, donkergetint,
terwijl ze druiven plukte.
Ik bloosde en werd bleek,
opeens kreeg ik drang om te zeggen:
"Laten we naar de rivier gaan
om de komst van de zomer te vieren."

Groene krullende esdoorn, ingesneden blad,
ik ben verliefd en voel me beschaamd,
groene esdoorn, ja, gekrulde esdoorn,
ja, gekruld, ingesneden!

Het Moldavische meisje, donkergetint,
antwoordde heel vriendelijk:
"Partizanen en Moldaviërs,
samen vormen we een strijdgroep,
vroeg op een morgen als deze
laten partizanen huis en haard achter zich.
Het pad wacht op je,
richting het woud van de partizanen."

Groene krullende esdoorn, ingesneden blad,
ik ben verliefd en voel me beschaamd,
groene esdoorn, ja, gekrulde esdoorn,
ja, gekruld, ingesneden!

Het donkergetinte Moldavische meisje
sloeg daarna een bospaadje in.
Ik voelde me beledigd
omdat ze me niet vroeg om mee te gaan.
Aan de Moldavische
dacht ik vervolgens elke nacht...
Niet lang daarna
zag ik haar terug, bij de partizanen!

Groene krullende esdoorn, ingesneden blad,
ik ben verliefd en voel me beschaamd,
groene esdoorn, ja, gekrulde esdoorn,
ja, gekruld, ingesneden!

Moldaviërs en Russen

Dit Russische 'partizanenlied' stamt uit de TweedeWereldoorlog, dus uit de Sovjet-tijd. De vertolkers, Lerosjka en Masjenka, zijn twee meiden die lid zijn van de Russische folkloristisische zanggroep Белое Злато/Beloe Zlato, oftewel Wit Goud (die eigenlijk uit vier leden bestaat, zie foto). Twee maanden geleden hebben ze de clip op YouTube geplaatst. Eerlijk gezegd vind ik het repertoire van de dames best leuk maar ik vraag me af of ze beseffen dat de inhoud van dit lied behoorlijk tendentieus is. Het schetst vriendschappelijke banden tussen de Moldaviërs en de Russen (en dus ook de Sovjets) die in werkelijkheid nooit hebben bestaan, in Moldavië heeft het overgrote deel van de bevolking namelijk al eeuwen een bloedhekel aan alles wat Russisch is.

In 1806 werd het vorstendom Moldavië, dat een vazalstaat was van het Ottomaanse Rijk, ingelijfd door tsaristisch Rusland. Na de Eerste Wereldoorlog maakte het deel uit van Roemenië, het land waarmee de Moldaviërs hun taal delen. In 1940 lijfde Moskou het opnieuw in maar een jaar later pakte Roemenië het weer terug. Tijdens de Tweede Wereldoorlog is er inderdaad sprake geweest van anti-fascistische partizanengroepen die zowel uit Moldaviërs als Russen en Oekraïners bestonden. Die vochten eerst tegen de Roemenen, inmiddels bondgenoten van Hitler, en later tegen de Duitsers. Na de oorlog vormde Moldavië een deelrepubliek van de Sovjet-Unie en was er niet alleen sprake van hernieuwde russificatie maar ook van grootschalige deportaties naar Siberië, wat dat betreft lijkt de geschiedenis van het land veel op die van de Baltische staten. In 1991 werd Moldavië weer onafhankelijk, al bleef het door de afscheiding van het overwegend door Russen en Oekraïners bevolkte Transnistrië (de witte strook op het kaartje onder) een speelbal van de Russische machtspolitiek. Het is tegenwoordig verreweg het armste land van Europa en sinds 2022 kandidaat-lid voor de Europese Unie.

 

Bessarabië.

Veel partizanen kwamen uit het deel van het toenmalige Roemenië dat Bessarabië heette. In dat gebied, dat grotendeels samenviel met het huidige Moldavië, woonden veel joden, net zoals dat over de grens in Oekraïne het geval was; mogelijk refereert de huidskleur van het Moldavische partizanenmeisje - in elk couplet wordt daar de nadruk op gelegd - aan die bevolkingsgroep.*1 Een niet gering aantal joden sloot zich bij de partizanen aan toen de Duitsers binnenvielen, dat is bekend. Het zou ook kunnen dat het meisje zigeunerbloed heeft, maar gezien de extreme discriminatie en armoede waarmee de Roma in die streken te kampen hadden is dat nogal onwaarschijnlijk.

Ook in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne opereren Oekraïense partizanen achter de Russische linies. Ze verzamelen informatie en plegen sabotagedaden. Al vanaf het begin van de inval door Vladimir Putins leger worden er door hen liquidaties uitgevoerd, munitiedepots opgeblazen en vernielingen toegebracht aan de vijandelijke infrastructuur, zoals bijvoorbeeld wegen, spoorlijnen en het electriciteitsnet.

Ongetwijfeld zingen ze daar in Oekraïne prachtige liederen over. Vermoedelijk in Moldavië ook...

©Huub Drenth

Op de vlucht voor de Sovjets, Bessarabië 1940.

*1 Mijn vertaling van het lied is niet altijd een letterlijke. Elke keer als er in de tekst aan het Moldavische meisje wordt gerefereerd wordt ze 'de donkerhuidige Moldavische' genoemd. Kennelijk vond de (Russische?) maker van het lied het nodig om haar huidskleur, afgezien van in de titel, in de coupletten ook nog eens vier keer te vermelden. Tegenwoordig komt dat nogal racistisch over en bovendien vinden we, in ons taalgebied althans, dat soort herhalingen behoorlijk irritant, dus heb ik wat aanpassingen gepleegd.