Over waardigheid
Sinds 7 oktober is er een oorlog tussen Israel en de Palestijnen in de Gazastrook aan de gang. Oftewel: tussen Benjamin Netanyahu en zijn ultrarechtse regeringskliek en de Palestijnse terreurorganisatie Hamas. Steeds als ik op tv met het buitensporige geweld van dat confict wordt geconfronteerd merk ik dat iets in mij weigert om partij te kiezen, simpelweg omdat ik de standpunten en praktijken van allebeide kampen uiterst verwerpelijk en walgelijk vind. Wat dat betreft was de keuze tussen Rusland en Oekraïne bijna twee jaar geleden een stuk simpeler. Hetgeen overigens niet wil zeggen dat ik geen mededogen met de talloze onschuldige burgerslachtoffers voel.
‘Schoone wereld! Waar zijt gij gebleven?’ Die vraag stelt Friedrich von Schiller in zijn beroemde gedicht De Goden van Griekenland uit 1788. Hij betreurt het verlies van harmonie in een wereld die verdeeld geraakt is door onrecht. Voor de Van der Leeuw-lezing van 3 november jl. in Groningen putte Lea Ypi - hoogleraar politieke theorie aan de London School of Economics - uit de filosofische thema’s die Schiller in dit werk aanstipt: de menselijke aard, moraal, vervreemding en verzoening. Ypi presenteerde aan het toegestroomde publiek in de Groningse Martinikerk, waaronder ik en een vriend en vriendin, de hoofdlijnen van haar nog te verschijnen boek over menselijke waardigheid, waarbij zij met name reflecteerde op de relatie tussen politiek en kunst. Rode draad in haar verhaal vormde het leven van haar grootmoeder, Leman Ypi, die in 1918 geboren werd in Saloniki, Griekenland, en in 2005 overleed in Tirana, Albanië. De titel van de lezing luidde heel toepasselijk: Can beauty save the world?
Coreferent was acteur, dichter en schrijver Ramsey Nasr. Evenals Lea Ypi spitste hij zijn betoog toe op het begrip 'waardigheid', waarbij hij zich uiteindelijk vooral richtte op het proces van ontmenselijking, anonimisering en genocide waar de Palestijnen in de Gazastrook momenteel het slachtoffer van zijn. Zijn verhandeling was net zo 'academisch' als de lezing van Lea Ypi maar door de actualiteit van het onderwerp, en zijn uitgesproken 'waardige' benadering ervan, kreeg hij na afloop, zeer terecht, een langdurige staande ovatie, vanzelfsprekend ook van mij en mijn twee vrienden.*1
©Huub Drenth
Lea Ypi en Ramsey Nasr.
*1 Helaas is het onderdeel van het programma waarin Ramsey Nasr zijn voordracht houdt op 7 november 2023 'om auteursrechtelijke redenen' door de RUG van internet verwijderd. De duur ervan betrof ongeveer 27 minuten. De titel van deze post is daardoor enigszins misleidend geworden. Wel is de tekst van zijn essay gepubliceerd op de site van De Volkskrant. Voor de volledigheid voeg ik hier nog aan toe dat Ramsey Nasr half Palestijns is.