Two morons and a hero

Verbale escalatie

Er gebeuren momenteel veel bizarre dingen in de VS. Een paar dagen geleden werden we plotseling geconfronteerd met de raadselachtige dood van Gene Hackman en zijn vrouw Betsy Arakawa in Santa Fe*1 en nu is er ineens veel ophef en gedoe in Washington, en trouwens ook hier in Europa, vanwege een in de soep gelopen transactie tussen Donald Trump en Oekraïne. De video laat zien wat er gisteren gebeurde in the Oval Office. Trump en Zelensky gaven een persconferentie over de zeldzame aardmetalen-deal die ze hadden gesloten en het was de bedoeling dat ze daar even later publiekelijk hun handtekening onder zouden gaan zetten. Het gesprek verliep min of meer rustig en kalm totdat vice-president J.D. Vance zich ermee begon te bemoeien. In no time escaleerde de hele zaak en niet lang daarna verliet Zelensky het Witte Huis zonder een deal op zak te hebben.

Al met al duurde de ruzie misschien tien minuten maar het zou best wel eens kunnen dat deze gebeurtenis grote gevolgen gaat hebben voor de wereldpolitiek, met name voor ons in Europa. Van Trump weten we inmiddels dat hij redeneert op het niveau van een zevenjarige en dat een besef van ethiek of moraal bij hem nooit tot ontwikkeling is gekomen. De enige god waarin hij gelooft is die van de macht, de hebzucht en de dollar. Als je iets geeft dan dien je er minstens het dubbele voor terug te krijgen, daar komt zijn filosofie zo ongeveer op neer. Onderhandelen staat voor hem gelijk aan intimideren. Om politieke deals te bewerkstelligen opereert hij als een maffiabaas die anderen voortdurend onder druk zet met 'offers they can't refuse'. Ook de oorlog tussen Rusland en Oekraïne dacht hij op die manier op te kunnen lossen, hij verwachtte er zelfs de Nobelprijs voor de Vrede voor te zullen krijgen...

 

 

Hillbilly legacy

Wat J.D. Vance betreft ligt het iets anders. Trump is waarschijnlijk een narcistische onnozelaar wiens visie bepaald wordt door nogal wat blinde vlekken, maar bij Vance hebben we te maken met een proleet en opportunist van het zuiverste water.*2 Een omhooggevallen hillbilly - zijn ouders en voorouders zijn afkomstig uit Appalachia, een overwegend 'blank' gebied in het oosten van de VS dat gekenmerkt wordt door armoede, alcoholisme en inteelt - die er, in al zijn kortzichtigheid, van uitgaat dat de 'christelijke' Amerikaanse cultuur superieur is aan die van Europa. En die dat de 'zwakke' en 'decadente' Europeanen graag wil laten weten ook, meestal op een uiterst arrogante en onbeschofte manier, zoals hij bijvoorbeeld twee weken geleden nog deed tijdens een veiligheidsconferentie in München.

Compensatiedrang, zo heet dat verschijnsel in de psychologie. Voor tal van mensen met een enorm minderwaardigheidscomplex vormt het de stuwende kracht achter hun ambities. Het laat ze als het ware uitstijgen boven zichzelf. Veel kunstenaars en wetenschappers ontlenen er hun roem aan. En ook veel populistische politici. Of bijvoorbeeld moordzuchtige dictators zoals Adolf Hitler en Vladimir Putin. En laat die laatste nou net iemand zijn waar zowel Trump als Vance, en ook hun grote vriend Elon Musk, grote bewondering voor koesteren...

Willen we eigenlijk nog wel bij dat soort lui horen, om die vraag gaat het vanaf nu vooral. De enige man van eer in the Oval Office was gisteren Volodymyr Zelensky. Hij liet zich zijn waardigheid en trots, en ook die van zijn dappere landgenoten, niet afpakken door de twee schoften waarmee hij daar zat, terwijl die hem duidelijk probeerden te vernederen. Of beter gezegd: te naaien. Met andere woorden: wordt het geen tijd om het Amerika van Donald Trump uit de NATO te zetten?

In de vraag ligt het antwoord in feite al besloten.


©Huub Drenth

*1 Zie over deze kwestie mijn post van 27 februari 2025.

* 2 Tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 was J.D. Vance een bekende criticus van de Republikeinse kandidaat Donald Trump. In een USA Today-column van februari 2016 schreef hij dat "Trumps feitelijke beleidsvoorstellen variëren van immoreel tot absurd." In de Atlantic noemde Vance Trump 'culturele heroïne'. In oktober 2016 noemde hij zichzelf een 'nooit-Trump-man'. In een privébericht op Facebook noemde hij Trump 'Amerika's Hitler'. In datzelfde jaar publiceerde hij eveneens zijn memoires, onder de titel Hillbilly Elegy. In 2022 werd hij, met onder andere de hulp van diezelfde Donald Trump, gekozen tot senator voor Ohio. "J.D. is kissing my ass, he wants my support so bad," zei Trump in september 2022 daarover snerend tijdens een rally in Ohio. Peter Thiel, in 1999 samen met Max Levchin en Elon Musk mede-oprichter van PayPal, steunde zijn campagne met een donatie van 15 miljoen dollar.

Tegenwoordig manifesteert J.D. Vance zich als een rechtse nationalist en populist. En als een 'minion', een slaafse volgeling, van Donald Trump, die hem inzet voor allerlei smerige klussen. Hij is onder meer tegen het homohuwelijk, een landelijk verbod op wapens en het recht op abortus, zelfs in gevallen van verkrachting of incest. Ook is hij tegen de geslachtsverandering van minderjarigen en heeft hij grote bezwaren tegen de Amerikaanse militaire hulp aan Oekraïne. Van het aan banden leggen van sociale media moet hij eveneens niks hebben. In de aanloop naar de onlangs gehouden Duitse verkiezingen riep hij, evenals Elon Musk, de Duitsers op om op de radicaal-rechtse AfD te stemmen. Het lijdt geen twijfel dat 'hillbilly' Vance hoopt de volgende president van de VS te zullen worden.

Gene Hackman and wife found dead

 

No indication of foul play

Oscar-winning actor Gene Hackman has died at the age of 95. In a statement to the Santa Fe New Mexican, County Sheriff Adan Mendoza said Hackman and his wife, former classical pianist Betsy Arakawa, along with one of their three dogs, were found dead on Wednesday afternoon in their home in the Santa Fe Summit community northeast of the city.

The newspaper quoted the police department saying: “We can confirm that both Gene Hackman and his wife were found deceased Wednesday.” The Press Association confirmed there is an “active investigation’’ into the deaths. Sheriff Mendoza said there was no immediate indication of foul play. He did not provide a cause of death or say when the couple might have died.

Hackman had lived in Santa Fe, New Mexico, since the 1980s and married Arakawa, born in Hawaii in the early '60s, in 1991, after meeting her a few years earlier in the Californian gym where she part-time worked. Little is known of Arakawa’s later career as a musician, although in 2014 Hackman praised her “unwavering, specific read-throughs” of the western novels he later took to authoring.

Hackman enjoyed a 40-year career in film, including Academy Award winning performances in The French Connection (1972) and Unforgiven (1993), before he retired in 2004. He achieved success relatively late, breaking through in his 30s and going on to embody the antiheroic mien of 1970s Hollywood.


Source: The Guardian

Gene and Betsy Hackman.

 

More information about the causes of death of Gene Hackman and his wife Betsy Arakawa can be found in my post of March 9, 2025.

 

Het nieuwe fascisme

 

Inmiddels is Donald Trump alweer een maand president van de VS en heeft hij allesbehalve stilgezeten. Hij wil Groenland kopen, Canada inlijven en van Gaza een luxe vakantieoord maken. Dat beweert hij althans. Aan wetgeving doet hij niet, per decreet trok hij de VS terug uit het klimaatakkoord van Parijs, zette alle overheidssubsidies on hold, torpedeerde het diversiteitsbeleid van de Amerikaanse overheid, maakte de weg vrij voor nieuwe olieboringen en richtte het Department of Government Efficiency (DOGE, met aan het hoofd Elon Musk) op, teneinde honderden miljarden op federale banen, salarissen en uitkeringen te bezuinigen. Ook liet hij illegale immigranten oppakken en het land uitzetten.

Vier dagen geleden, op 12 februari 2025, deed Trump aan Vladimir Putin telefonisch de belofte dat Rusland de Krim en het veroverde deel van de Donbas mag houden en dat Oekraïne geen lid van de NATO wordt. De Europese Unie gaat hij hoge importheffingen opleggen, heeft hij aangekondigd. In het militair zwakke Europa vraagt iedereen zich angstig af of artikel vijf van de NATO nog voor de VS van gelding is bij een eventuele inval door de Russen.

Overmorgen, dinsdag 18 februari 2025, gaan in de Saoedische hoofdstad Riad de onderhandelingen over de toekomst van Oekraïne van start. Tussen de Verenigde Staten en Rusland. Tot op heden heeft Oekraïne geen uitnodiging voor die besprekingen ontvangen, de Europese Unie evenmin. München 1938, daar doet het enigszins aan denken. En ook aan het perfide Molotov-Ribbentroppact. Er waait een ondemocratische, immorele en fascistoïde wind in Washington, daar komt het eenvoudigweg op neer. HD

 

 

De aanval op de rechtsstaat

Timothy Snyder observeert als hoogleraar geschiedenis (van Midden- en Oost-Europa, de Sovjet-Unie en de Holocaust) politieke dynamieken en de tactieken erachter. Aan de hand van die observaties schreef hij het boek On Tyranny (2022), waarin hij de lezer over het onderwerp tirannie twintig lessen, gebaseerd op de ontstaansgeschiedenis van verschillende Europese dictaturen in de twintigste eeuw, voorschotelt.*1

Om te kunnen begrijpen waarom machthebbers zoals Putin en Trump, en tech-miljardairs als Musk, met elkaar samenwerken, moeten we volgens Snyder kijken naar wat ze met elkaar gemeen hebben. Wat blijkt: voor elk van hen vertegenwoordigt het principe van de democratische rechtsstaat een hinderlijk obstakel, een uit wetgeving bestaande barrière waardoor ze belet worden om ongelimiteerd macht uit te kunnen oefenen. Hoe meer de rechtsstaat afbrokkelt, of afgebroken wordt, des te meer zij de ruimte krijgen om alles te kunnen doen wat ze willen.

Zo is de Russische propaganda volgens Snyder volledig gebaseerd op het narratief dat democratie geen werkbare optie is, niet in Rusland en ook niet in andere landen. De vrijheid die wij in het Westen ervaren is slechts een illusie - die boodschap stuurt Putin, door middel van grootschalige desinformatie, continu de wereld in. Trumps wijze van communiceren, evenals die van Elon Musk, verschilt daar in wezen weinig van. 'Waarheid' is voor hen een zeer rekbaar begrip, van onafhankelijke journalisten, wetenschappers en rechters moeten ze derhalve niks hebben.

Snyder benadrukt dat er zonder onderzoek naar de feiten geen basis meer is om de macht te bevragen. En dat we voor het beschermen van de waarheid ook de feiten onder ogen moeten zien die confronterend voor onszelf zijn.


VPRO Tegenlicht/Huub Drenth

Het verraad van Donald Trump.

 

*1 Het boek is ook in het Nederlands verkrijgbaar. Aan Timothy Snyder heb ik in mijn blog meermaals aandacht besteed. Met de zoekfunctie hieronder kunnen de desbetreffende posts gemakkelijk gevonden worden.

Afbeelding Elon Musk: Thé Tjong-Khing.

 

Putin did it again...

 

 

 

Momentum shift

Vladimir Putin on Wednesday achieved his most significant diplomatic breakthrough yet in a three-year war that, at times, seemed to threaten his regime. During a 90-minute call with Donald Trump, Putin felt his long-sought vision taking shape: two great powers determining Ukraine’s fate over Kyiv’s head – and that of its European allies. “A direct call with Trump was precisely what Putin had been waiting for,” said a source in the Russian foreign policy establishment. “It is only the start of the negotiations, but Putin has won the first round,” the source added.

Despite catastrophic setbacks at the start of his invasion, record losses, and mounting economic strain, the Russian president will feel that momentum has firmly shifted in his favour, with growing hopes in Moscow that the Trump administration could help achieve Russia’s objectives in Ukraine. “Putin remained patient and didn’t bend. Instead, he waited for the world to change around him,” the foreign policy source said, referring to Trump’s election and his administration’s radically different foreign policy outlook.

The call between the two leaders took place just hours after US defence secretary Pete Hegseth told officials in Brussels that Ukraine would need to abandon its ambitions of joining Nato and accept territorial losses, in effect conceding to some of Russia’s demands even before negotiations began.


Source: Pjotr Sauer/The Guardian

 

Winter vol Liefde

 

Juan Luis Guerra - Burbujas de Amor.

Waarom wordt een man verliefd op een vrouw? 

Je moet ervan uitgaan dat de wereld op een heel andere manier tot ons komt.
Niet zozeer via de vijf zintuigen, maar veel mysterieuzer.
Bijvoorbeeld, op dit moment voel ik je genegenheid en je vriendschap, terwijl dat me niet bereikt via mijn ogen of mijn gehoor, of via de andere zintuigen.
Ik geloof dat goede communicatie, de overdracht van gedachten en gevoelens, totaal anders verloopt.
We 'voelen' voortdurend de onverschilligheid, domheid en intelligentie van anderen.
We 'voelen' hun liefde en hun haat.
En dat gebeurt onmiddellijk, dus zonder de tussenkomst van de zintuigen, daar ben ik van overtuigd.
Hoewel ik het niet goed uit kan leggen, weet ik toch zeker dat ik het op die manier ervaar.

Tot slot nog dit. Wanneer je van een stad, een land of een persoon houdt komt dat niet door wat je zintuigen je vertellen. Mensen laten zich immers altijd in min of meer dezelfde bewoordingen over dat soort zaken uit.
Dus waarom wordt een man verliefd op een vrouw?
Niet enkel en alleen omdat hij haar mooi vindt. Alle vrouwen zijn immers mooi, de ene misschien wat minder dan de andere.
Ieder mens heeft 'iets' dat geen enkel ander mens heeft. En het kunnen voelen van dat 'iets' vormt misschien wel de basis van liefde, en trouwens ook van haat.
Het gegeven dat iedereen iets heeft wat volstrekt uniek is ervaren we soms als een uitzonderlijk kostbare eigenschap van iemand, en dat is het moment waarop we verliefd worden op die ander.
Het komt door het overweldigende gevoel dat niemand precies zoals die ene persoon is. En dat er nooit eerder zo iemand heeft bestaan, en ook nooit meer zal bestaan...


Jorge Luis Borges


 

Judith en Bart in Winter vol Liefde.

 

Link naar de vertaling van Burbujas de Amor. Bekijk ook deze live opname van de song in Viña del Mar (Chili) in 2006.

Met speciale dank aan Adelina, mijn Chileense lerares Spaans.

Timothy Snyder on freedom

Threats to democratic values

In the years since the 2016 US presidential election there has been no more significant critic of the advance of Trump’s form of nihilism than Timothy Snyder. The Yale history professor effectively took a sabbatical from his day job in 2017 to write On Tyranny, a series of 20 lessons derived from his close study of totalitarian regimes in Europe in the last century and how they might apply to the US in this one.

He followed that book, in 2018, with The Road to Unfreedom, an illuminating and disturbing account of the ways in which Vladimir Putin’s war on truth was being seeded as a global virus, promoted by the tech oligarchs of Silicon Valley, and amplified by the self-serving populists in the White House and Downing Street and elsewhere. With the prospect of another round of Trump-led deconstruction of the rule of law, Snyder here unites all those strands of his attention and sets out an urgent case for exactly what is worth fighting for: “If I can describe the worst, can I not also describe the best?”

 

 

Reclaiming true sovereignty

In his latest book On Freedom Timothy Snyder identifies five key determinants of a truly free society – and it seems highly appropriate that those tenets can be counted on the fingers of one definitely raised fist. Each one leads to the next. The foundation is sovereignty (not the resolve of narrow nationalists but the creation of political conditions in which individuals are safe and enabled to make meaningful choices about their lives, underwritten by empathy). That in turn leads to “unpredictability”, the freedom to behave in ways that authority (and algorithms) cannot control; and mobility (the possibility for young people, in particular, to “break free of the structures (and people) that allowed them to become [sovereign]”. That is only possible with the freedom of “factuality” (“the grip on the world that allows us to challenge it” – Snyder makes a particularly impassioned argument about the devastating effect of local news deserts on democracy); and finally, “solidarity”, the recognition that these freedoms are not just for the privileged 0.1%, but for everyone.

Snyder's On Freedom is a companion volume to On Tyranny and The Road to Unfreedom, penetrating in its analysis of our current crises – of information and climate and civil society – and clear in its prescriptions for change. In it, Snyder reclaims several words that have been co-opted by the so-called libertarians of the right, not least his titular subject, freedom, which here becomes defined not as a negative – as in “freedom from” regulation, or from the demands of fact, or from social obligation – but as an active, physical demand. Too many of us look at freedom as the absence of state power: we think we’re free if we can do and say as we please. But true freedom is “freedom to” – the freedom to thrive, to take risks for futures we choose by working together. Freedom is the value that makes all other values possible.

Source: The Guardian, 23 September 2024.

Trump's tech oligarchs.

 

 Zie ook mijn posts van 29 november 2022, 23 februari 2023 en 20 januari 2025.

Trump is terug

De paradox van de democratie

Vandaag vond in Washington de inauguratie van Donald J. Trump plaats, amper tien dagen nadat hij in New York voor fraude werd veroordeeld in een zaak betreffende zwijggeldbetalingen aan een pornoactrice.*1 Vanwege zijn verkiezing op 5 november jl. moest ik de afgelopen maanden vaak aan The Open Society and its Enemies van Karl Popper denken, en dan met name aan de paradoxen die Popper met betrekking tot dit onderwerp formuleerde.*2

Popper had het over drie paradoxen. De eerste is de paradox van de vrijheid: vrijheid is slechts mogelijk als men vooraf met elkaar bepaalde begrenzingen afspreekt, want onbeperkte individuele vrijheid heft zichzelf, per definitie, op. De tweede is de paradox van de tolerantie: een grenzeloze tolerantie die ook tolerant is voor hen die intolerant zijn, houdt het gevaar in dat de intolerante leden van de samenleving de tolerantie afschaffen. De derde paradox is de paradox van de democratie: wanneer de meerderheid van de bevolking in een land bij de verkiezingen op een ondemocratische partij of persoon stemt is het daarna gedaan met de democratie in dat land. Met name om deze paradox gaat het in deze post.

 

 Butler (PA), 14 juli 2024.

Relativisme en populisme

Het relativisme, dat momenteel hoogtij viert in de westerse wereld, is wellicht de grootste bedreiging voor de hedendaagse democratie. De aanhangers ervan huldigen de overtuiging dat zelfs wetenschappelijk bewijs slechts een mening is en dat zoiets als waarheidsgehalte dus niet bestaat. Dit heeft immiddels geleid tot een samenleving waarin velen, al dan niet gehinderd door enige kennis van zaken, zichzelf als de maat der dingen zijn gaan beschouwen. Hetgeen, volgens mij, vooral met de opkomst van de sociale media te maken heeft, en met de algoritmen waarmee die worden aangestuurd. Expertise, gezond verstand of ethische principes doen er niet meer toe en eigenbelang komt daardoor meestal voor algemeen belang. Dit grootschalige egoïsme vormt de basis van populisme, een verschijnsel dat in democratieën vaak de eerste stap is in de richting van een fascistische dictatuur of autocratie.

Populisten verenigen mensen, simpelweg door alle sociale problemen toe te schrijven aan lieden met een, in hun ogen, 'verdachte' etnische achtergrond, migratiegeschiedenis of ideologie. Of aan culturele en economische dreigingen vanuit het buitenland. Dan wel aan een corrupte overheid. Ook het voortdurend verdacht maken van kwaliteitsjournalistiek hoort er vanzelfsprekend bij, net zoals het in twijfel trekken van de onafhankelijke rechtspraak. Zo creëren ze een vijandige sfeer van 'wij' tegen 'zij'.*3 De angst en haat die ze daarmee oproepen worden vervolgens door hen gebruikt om zich op te werpen als de beschermers van 'waarachtige' vrijheid en democratie. En van de eigen nationale identiteit, niet te vergeten. Steevast beloven ze aan hun kiezers een terugkeer naar de gouden tijden van weleer, naar een paradijs waarin de huidige economische en maatschappelijke problemen nog niet bestonden.

Over hun eigen mateloze zucht naar rijkdom en macht hebben ze het natuurlijk niet...

©Huub Drenth

The Golden Age of America begins right now...

 

*1 Een jury verklaarde Trump in mei 2024 schuldig aan 34 financiële aanklachten in de zaak rond zwijggeldbetalingen aan pornoactrice Stormy Daniels, met wie hij in 2006 een korte affaire zou hebben gehad. Hij betaalde haar in totaal 130.000 dollar (126.000 euro), om haar dit te laten ontkennen, in aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2016. Trump verhulde die betalingen door te knoeien met zijn bedrijfsadministratie.

*2 The Open Society and its Enemies is als PDF (deel 1 en deel 2) te vinden op het internet. De eerste publicatie van het werk vond plaats in 1947.

*3 Zie ook mijn posts van 5 november 2024 en 7 november 2024. Daarin schrijf ik over de laatste Amerikaanse verkiezingen. Of ga naar mijn post die handelt over de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 door Trump-aanhangers.

About courage and leadership

 

 

Michael Clarke

Speaking at the 2013 (RUSI) Duke of Westminster Medal for Military Literature, professor Michael Clarke offered a brilliant overview on military literature and how it relates to culture. Between 1997 and 2015 this annual award was given to a living author who made a notable and original contribution to the study of international and national security and defence. In 2013 the prize was awarded to Anne Applebaum for her book Iron Curtain.

Michael Clarke is a visiting professor at King's College London and at the University of Exeter. He was the founding director of the Centre for Defence Studies, and then the International Policy Institute, both at King's College London, before he became the director general of the Royal United Services Institute (RUSI). After his retirement in 2015 he wrote several books. Since the Russian invasion of Ukraine in 2022 he also serves as Sky News' security and defence analyst.

Clarke's latest book Great British Commanders: Leadership, Strategy and Luck was published in September 2024. This study of thirty-four British commanders, from Boudica to Bomber Harris, reflects on their personal stories, as individuals and warriors, and also on their role as strategists and shapers of British history over almost two thousand years.


Sources: Sky News and RUSI.

The Siege of Sevastopol (Crimean War), 1854.

Een droom en een nevel

 

 

Overpeinzingen 2:17

De duur van een mensenleven is slechts een stip, het
bestaan stroomt weg, de waarnemingen zijn vaag, de
samenstelling van het gehele lichaam komt licht tot
verval, de ziel is als een wervelwind, het lot is duister
en de roem onzeker. Kortom, alles wat betrekking
heeft op het lichaam is als een rivier en alles wat de
ziel betreft als een droom en een nevel; het leven is
een strijd en de pleisterplaats van een vreemdeling;
roem wordt vergeten na de dood.

Wat nu is bij machte de mens aan al deze dingen
voorbij te laten gaan? Louter en alleen één ding: liefde
tot de waarheid. En dat houdt in dat we het goddelijke
beginsel in ons, dat meester is over onze vreugde en
pijn, onbesmeurd en ongeschonden bewaren, en
voorts dat wij niets lukraak moeten doen of met de
bedoeling te bedriegen of uit huichelarij, onafhankelijk
van wat een ander doet of laat.

Bovendien dat wij alles wat ons overkomt en te beurt
valt, aanvaarden, omdat het komt uit dezelfde bron -
welke dat ook is - als de mens zelf. En bij dit alles het
tegemoet zien van de dood in zachtmoedige verwachting,
omdat het niets anders is dan het vrijmaken van de
elementen waaruit ieder levend wezen is samengesteld.

En als blijkt dat er voor al die elementen zelf niets
afschrikwekkends is aan het voortdurend veranderen
van het ene ding in het andere, waarom zou iemand
dan opzien tegen de verandering en oplossing van totaal
alles? Zo werkt immers de Natuur en niets is slecht als
het overeenstemt met de Natuur.

Marcus Aurelius (121-180 AD)

 

 

 

Van oud naar nieuw

Ik was van plan om me op deze laatste dag van het jaar met een positieve boodschap tot de lezer te richten, dit vanwege alle dreigingen waar we mee te maken hebben. Veel opbeurende woorden heb ik echter niet tot mijn beschikking, en eigenlijk ook geen adviezen voor wat, ethisch gezien, de juiste houding ten opzichte van deze complexe situatie is. Daarom sluit ik me voor het gemak maar bij Marcus Aurelius aan: probeer te allen tijde vanuit liefde tot de waarheid te leven en besef dat angst voor de dood eigenlijk een onnatuurlijk verschijnsel is. Alles is constant in verandering en dat feit vormt tegelijkertijd de essentie van het leven, niet alleen geboorte en groei maar ook aftakeling en ineenstorting horen er daardoor onlosmakelijk bij. Niets duurt eeuwig, daar komt het simpelweg op neer. Als je dat gegeven op Vladimir Putin en zijn corrupte dievenbende betrekt is er op termijn dus misschien toch wel enigszins sprake van een positief vooruitzicht. Heel misschien...

Uiteraard wens ik iedereen een voorspoedig en gezond 2025 toe.

©Huub Drenth

May Khoen in Delfzijl, 21 februari 2015.

 

Amor mundi

 

 

De rol van geschiedenis

Op 12 december jl. hield Beatrice de Graaf, hoogleraar geschiedenis van internationale betrekkingen, in de tot de nok toe gevulde Stadsgehoorzaal van Leiden, de 53e Huizingalezing. In haar betoog richtte ze zich met name op de vraag hoe geschiedenis, in een tijd van crisis, gebruikt kan worden om betekenis te geven aan een dergelijke beklemmende situatie. Rode draad van de lezing vormde het gedachtegoed van historicus Johan Huizinga (1872-1945), schrijver van onder andere Herfsttij der Middeleeuwen, aan wie deze jaarlijks terugkerende gebeurtenis haar naam te danken heeft.

Kennis van de geschiedenis, zo stelde De Graaf, kan zin en betekenis aan moeilijke tijden geven. Leiders kunnen historische verhalen gebruiken om de bevolking achter zich te scharen, zoals bijvoorbeeld president Roosevelt en Winston Churchill dat in hun radiotoespraken deden. Ook refereerde ze aan de rede van de koning tijdens de Dodenherdenking van 2020 op de Dam. Hij had het daarin onder meer over de verwerpelijke houding van zijn overgrootmoeder Wilhelmina, met betrekking tot het lot van de Nederlandse joden in de oorlog, en besloot zijn speech met de oproep om wegkijken niet goed te praten.

De Dam, 4 mei 2020.

Grondhouding

Het positieve effect van dergelijke toespraken is volgens De Graaf toe te schrijven aan de grondhouding van de sprekers. Zij verloren zich niet, zoals veel complotdenkers tegenwoordig, in een donker toekomstbeeld dat vooral een specifieke groep mensen bedient, en ook niet in een technisch en louter op angstbeelden gebaseerd verhaal, zoals dat van de Nederlandse overheid tijdens de coronapandemie.

Integendeel, deze politieke leiders bezaten een grondhouding die doortrokken was van amor mundi, een term waarmee De Graaf naar Augustinus en Hanna Arendt verwijst. Amor mundi betekent letterlijk ‘liefde voor de wereld’, maar suggereert volgens Beatrice de Graaf tegelijkertijd ook dat er hoop gloort voor de toekomst. Door een sterke innerlijke overtuiging die gebaseerd was op geloof en vertrouwen (in het wezen van de mens) waren politici als Roosevelt en Churchill in staat om, aan de hand van historische gebeurtenissen, een optimistisch toekomstbeeld te schetsen. Zonder de lelijke kanten van het verleden te ontkennen of te verdoezelen ontleenden ze daaraan een duidelijk handelingsperspectief. In hun verhalen werd het verleden een bron waaruit kracht geput kon worden om de zware tijden die komen gingen op een moedige manier tegemoet te treden.

Precies die kracht kenmerkt ook het oeuvre van Huizinga zelf, stelde De Graaf. In zijn historische vertellingen klinkt soms best wel somberheid door, zeker in zijn laatste boeken In de schaduwen van morgen en De geschonden wereld is dat het geval, maar de grondhouding onder die werken is onmiskenbaar van een volstrekt andere aard. Want door de donkere en dreigende schaduwen heen zag hij aan de horizon steeds een heldere dageraad. Wat wellicht ook verklaart waarom Huizinga ook tegenwoordig nog steeds populair is.

Tekst ontleend aan Myrthe Timmers (UL).
Video: Buitenhof (NPO), 22 december 2024. 

 

Johan Huizinga (1872 - 1945).

De Huizingalezing wordt sinds 1972 jaarlijks georganiseerd door de Faculteit der Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden en de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, en sinds 2014 ook door opinieweekblad EW. De lezing heeft een cultuurhistorisch of cultuurfilosofisch onderwerp.

 

Assad gevlucht

 

Een snelle opmars

Het regime van de Syrische dictator Bashar al-Assad is, na amper tien dagen strijd, ten val gebracht. De hoofdstad Damascus is bevrijd, verklaarden rebellen van Hayʼat Tahrir al-Sham (HTS) vannacht. Over het lot van Assad - in het verleden altijd militair gesteund door zijn bondgenoot Vladimir Putin, wiens leger zowel over een marinehaven als een luchtmachtbasis in het noordwesten van Syrië beschikt - is weinig bekend, behalve dat hij de stad zou zijn ontvlucht. Sommige bronnen melden dat hij mogelijk is omgekomen bij een vliegtuigcrash.*1

De rebellen hebben in de hoofdstad Damascus gevangenen uit de gevreesde Sednaya gevangenis bevrijd, zo melden ze op Telegram. Op X zijn beelden te zien van gevangenen die uitgelaten door de straten van Damascus rennen, ook liepen mensen met zakken en dozen het pand van de centrale bank van Syrië uit.

Tientallen Syriërs zijn een kijkje komen nemen bij het geplunderde paleis van president Bashar al-Assad. Mannen, vrouwen en kinderen struinen vrijelijk rond in de luxueuze residentie. Een journalist van AFP zag dat kamers in het gebouw volledig zijn leeggehaald. Er staan alleen nog een paar meubels.

 

 

Ook Putin verliest

Bashar al-Assad is in Moskou. Rusland zal hem en zijn familie asiel verlenen, dat meldde vanavond het Russische persbureau Tass, op basis van een bron in het Kremlin. Wat dit voor consequenties gaat hebben voor de Russische aanwezigheid in Syrië, met name voor de marinehaven in Tartus en de vliegbasis Khmeymim bij de stad Latakia, is nog onduidelijk. De Russische luchtmacht wordt verantwoordelijk gehouden voor het sinds 2015 bombarderen van stellingen van Syrische opstandelingen, het is dan ook niet verbazingwekkend dat de rebellen de Russen niet bepaald een warm hart toedragen.*2

De havenfaciliteit in Tartus is het enige reparatie- en bevoorradingscentrum van Rusland in het Middellandse Zeegebied en vormt, samen met de vliegbasis bij Latakia, voor Moskou een belangrijke springplank voor de overzeese operaties in Afrika. Het verlies ervan zou een gevoelige klap zijn voor het Kremlin omdat Rusland verder geen steunpunten in en rond de Middellandse Zee heeft. Sowieso betekent de ineenstorting van Assads regime een enorm gezichtsverlies voor Vladimir Putin, die immers niet meer in staat bleek om zijn Syrische bondgenoot in het zadel te houden, waardoor het bericht ongetwijfeld ook met veel gejuich ontvangen is in Oekraïne.

Huub Drenth

Bronnen: Sky News en BNR.

 

 

*1 Bashar al-Assad wist als dictator zijn vader (generaal) Hafiz al-Assad, in Syrië aan de macht van 1971 tot 2000, qua wreedheid ver te overtreffen. Toen de bevolking in 2011, tijdens de 'Arabische Lente', tegen hem in opstand kwam reageerde hij op niets ontziende wijze. Hij bombardeerde steden en sloeg betogingen met extreem geweld neer. Hij deinsde er zelfs niet voor terug om chemische wapens tegen zijn eigen onderdanen te gebruiken. Vele duizenden Syriërs verdwenen in de gevangenis, waar ze werden gemarteld en gedood. Naar schatting zijn er tijdens zijn regime 600.000 Syriërs omgekomen, minstens een derde daarvan waren onschuldige burgers. Ruim 6,5 miljoen inwoners (van de oorspronkelijke 23 miljoen) ontvluchtten het land, het merendeel werd opgevangen in omringende landen, met name in Turkije. Ongeveer een miljoen van hen wist Europa te bereiken, Nederland biedt momenteel aan zo'n 150.000 Syrische vluchtelingen onderdak. In Syrië zelf is er sprake van 7,5 miljoen ontheemden.

*2 Zie ook mijn post van 27 februari 2022.