Armageddon

 

Dood en verderf

Ik bevind me momenteel in een staat van verbijstering. Want wat er in Oekraïne gebeurt is zeer verontrustend. Vladimir Putin is bezig om op grote schaal de energievoorziening van dat land te vernietigen zodat de burgerbevolking de komende winter in de (vaak Siberische) kou komt te zitten en doodvriest. Ondertussen gaan ook de raketbeschietingen op steden en dorpen onverminderd door waardoor steeds meer mensen geen dak meer boven hun hoofd hebben. Hij hoopt daarmee niet alleen het dagelijks leven in Oekraïne gigantisch te ontwrichten maar ook nieuwe vluchtelingenstromen richting Midden- en West-Europa op gang te brengen. De legerleider die Putin voor die klus heeft ingehuurd is Sergej Surovikin, beter bekend als 'generaal Armageddon', een titel die hij verwierf door de vele oorlogsmisdaden die hij bedreef in Tsjetsjenië en Syrië. Negentig jaar na Stalins poging om de Oekraïense plattelandsbevolking dood te hongeren, tijdens de gruwelijke  tijd van de 'Holodomor', beleven ze daar dus nu de terugkeer van de Antichrist.*1

Ondertussen betalen ook Putins eigen onderdanen een steeds hogere tol voor de oorlog. In de Donbas zijn al maanden hevige gevechten gaande en daarbij zijn inmiddels vele duizenden, onlangs gemobiliseerde, Russische soldaten om het leven gekomen. Gezien het feit dat ze meestal geen militare training hebben gehad, slecht uitgerust zijn en bovendien vaak in de voorste linies worden ingezet, is dat natuurlijk niet zo verwonderlijk. Aan dat front vechten ook de eenheden van Putins criminele bondgenoten Jevgeni Prigozjin en Ramzan Kadyrov en die schieten zonder pardon iedereen overhoop die probeert te deserteren. Al die plotseling uit hun vertrouwde omgeving weggerukte amateursoldaten zijn dus in een ware nachtmerrie terechtgekomen, terwijl de strenge Oekraïense winter in feite nog moet beginnen.

Wanhopige Russische soldatenmoeders in 1994.

Het haasje

Tot nu toe heb ik altijd gedacht dat het deel van Rusland dat ten westen van de Oeral ligt in culturele zin bij Europa hoorde maar dat idee heb ik inmiddels volledig laten varen.*2 Een land waar individuele vrijheid, mensenrechten en mensenlevens er totaal niet toe doen kan naar mijn mening niet als een beschaafde Europese natie beschouwd worden. Zo'n land is blijven steken in het feodale tijdperk toen de adellijke en kerkelijke elites het nog voor het zeggen hadden en het gewone volk volslagen rechteloos was. De Renaissance en de Verlichting zijn er in volle galop aan voorbijgegaan en ook alles wat er daarna nog kwam op het vlak van politieke, filosofische en sociale ontwikkelingen in Europa.

In Oekraïne zitten ze nu dus al een tijdje zonder electriciteit. Het hele land is 's nachts in duisternis gehuld. Maar dat wil niet zeggen dat er dan helemaal niets te zien valt. In het filmpje zijn we er getuige van hoe een Oekraïense scherpschutter een aantal Russische militairen omlegt, met behulp van een infrarood richtkijker. Hij doet dat op een koelbloedige en meedogenloze manier want medelijden hebben met de tegenstander is er nou eenmaal niet bij. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden, morgen verkrachten ze immers misschien je moeder, je dochter of je vrouw. Het onschuldige haasje dat aan het eind opduikt laat hij gelukkig wel gewoon doorhuppelen.

©Huub Drenth

Oekraïne in de nacht.

*1 Over de impact van de hongersnoden op de bevolking, in zowel het verleden als het heden, verwijs ik graag naar de zeer aangrijpende documentaire Liefde is aardappelen van Aliona van der Horst uit 2017. Niet alleen in Oekraïne maar ook in Rusland hebben boerenfamilies in de jaren dertig zwaar onder het schrikbewind van Jozef Stalin geleden. Aliona's moeder Zoja is afkomstig uit zo'n Russische familie en zij en haar vijf zussen hebben in hun jeugd die terreur aan den lijve meegemaakt. HD

*2  Rusland heeft de afgelopen decennia ontzettend veel geld verdiend met de verkoop van delfstoffen als olie, gas, steenkool en goud. Maar in plaats van die inkomsten te gebruiken om de levensstandaard van de eigen bevolking op te krikken vond Vladimir Putin het belangrijker om van de kliek rondom hem miljardairs te maken en daarnaast fors in de uitbreiding van militair materieel te investeren. Dat laatste om, naar nu blijkt, de herinlijving van Oekraïne mogelijk te maken, aangezien dat land, volgens Putin, qua cultuur en taal bij Rusland hoort en daarom de bescherming van Rusland, tegen de 'koloniale agressie' van de VS, nodig heeft om als natie te kunnen voortbestaan. Het feit dat de wortels van de Russische cultuur voor een belangrijk deel in Oekraïne liggen komt vanzelfsprekend amper aan de orde in die visie.

Professor Timothy Snyder, als historicus verbonden aan Yale University, heeft dit najaar een serie zeer informatieve colleges gegeven over de ontstaansgeschiedenis van Oekraïne, onder de titel 'The Making of Modern Ukraine'. Het beginpunt ervan situeert hij in de tijd dat Kiev de verbindende schakel tussen Noord- en Zuid-Europa werd en zowel de Vikingen als vertegenwoordigers van Byzantium prominent aanwezig waren in die regio.

Liefde is aardappelen.

Catching pebbles

Saw you early this morning
With your brand new boy and your Cadillac
You're gone for something
And I know you won't be back

Van the Man

Zoals ik in eerdere posts al aangaf was May Koen nogal atypisch voor het milieu waaruit ze afkomstig was. Zo was ze bijvoorbeeld zeer geïnteresseerd in literatuur en beeldende kunst en had ze bovendien zelf ook een uitgesproken artistieke inslag. Haar muzikale belangstelling was erg breed, van klassiek en jazz tot pop en blues. Geld vond ze wel belangrijk maar het voerde geenszins de boventoon in haar leven. Ze had trouwens sowieso niets met monotheïstische religies. Al vanaf haar jeugd was Van Morrison een van haar grootste helden, eerst als lid van de rockband Them en daarna als soloartiest. Hij was dan ook met twee nummers vertegenwoordigd in de muziek die ze voor haar uitvaart gekozen had (te weten Don't look back en Someone like you).

Het nummer Slim slow slider vormt de afsluitende (achtste) song van de LP Astral weeks die in 1968 in New York opgenomen werd. Alle liedteksten van deze plaat zijn pure poëzie. Volgens Van Morrison zelf zijn ze tot stand gekomen in een soort 'stream of consciousness' en moeten ze niet al te letterlijk worden genomen. Het gaat vooral om de beelden die erdoor opgeroepen worden, dus om de spirituele lading van het geheel. Waarmee de zanger bedoelt dat hij, wat hij beschrijft, niet per se persoonlijk meegemaakt hoeft te hebben.

 

Khoen op een veerpontje over de IJssel, in 2000.

Het filmpje geeft een autorit weer op Highway 411, niet ver van het plaatsje Seymour in Tennessee. Het is gemaakt op dinsdagavond 30 november 2021 en werd onlangs op YouTube gezet, inclusief de song. Behalve voor muziek had Khoen ook een grote passie voor autorijden.*1 Ze was er zelfs min of meer aan verslaafd, waarschijnlijk omdat het haar, meer dan iets anders, een gevoel van vrijheid gaf. Toen ze uiteindelijk, vanwege problemen met haar ogen, niet meer kon rijden miste ze het zo hevig dat ze in haar dromen nog wel regelmatig achter het stuur zat en lange ritten maakte. In feite gebeurde dat dus altijd 's nachts...

Slim slow slider gaat over de confrontatie met onherroepelijkheid, lotsbestem-ming en verval. Over onmacht, wanhoop, verslaving en verwrongen gedachtegangen. Het is een song die, voor mijn gevoel, op de een of andere manier goed bij het huidige tijdsgewricht past.

©Huub Drenth

*1 May Khoen was zelf nooit in Tennessee, wel bezocht ze de VS enkele keren omdat daar een deel van haar familie woonde. In de zomer van 2006 reed ze, in haar eentje, van Las Vegas in Nevada naar Escondido in Californië. Dat was een autorit van meer dan 500 kilometer, dwars door de Mojavewoestijn.

La France inconnue

La nuit je mens
Je prends des trains à travers la plaine
La nuit je mens
Je m'en lave les mains
J'ai dans les bottes des montagnes de questions
Où subsiste encore ton écho
Où subsiste encore ton écho *1

 

Christianus Hendricus Franciscus Wessels (1904 - 1988)

De eerste Franse zinnen die ik ooit leerde ken ik nog steeds uit mijn hoofd: "Où est le fermier? Le fermier est dans le pré. Il est sous l'arbre. Il fume une pipe." Ik had er op dat moment geen enkel vermoeden van dat die pijprokende boer onder de boom wel eens een ver familielid van mij kon zijn. Laat staan dat ik op die leeftijd van het bestaan van die 'Franse bloedverwant' afwist.

Nog niet zo lang geleden ontdekte ik dat Chris Wessels, een volle neef van mijn vader, bijna een eeuw terug, vanuit Groningen naar Frankrijk was vertrokken en daar tot zijn dood had gewoond. Over zijn leven is tot op heden weinig bekend, bij mij althans, mede omdat de Franse digitale archieven zeer moeilijk toegankelijk blijken te zijn. Er bestaat een vage foto van hem waar hij op staat als boer (in de hooitijd) maar of dat ook zijn officiële beroep was ben ik niet te weten gekomen. In 1930 trouwde hij, in Annet-sur-Marne, met de 18-jarige Parisienne Lucienne Mougeot maar vervolgens kreeg hij in de jaren daarna vier kinderen bij een andere vrouw, Rachel Fontaine geheten (geboren in 1905 in Armentières). Met haar trouwde hij in 1942 in Parijs. Hij had toen overigens nog steeds niet de Franse nationaliteit want die verkreeg hij pas in 1954.

Van 1930 tot 1964 woonde hij achtereenvolgens in Annet-sur-Marne, Palaiseau en Vincennes - alle gelegen vlak bij Parijs - en na 1964, hij was toen inmiddels pensioengerechtigd, in Le Chay, een dorp in het arrondissement Saintes, niet ver van Bordeaux. In dat dorp werd hij tot burgemeester gekozen. Chris Wessels overleed in 1988, 84 jaar oud. Zijn vrouw Rachel overleed in 2006 in Médis, op de gezegende leeftijd van 101.

©Huub Drenth

 

 

Chris Wessels als boer.

 

*1 Het chanson La nuit je mens ('s Nachts lieg ik) wordt gezongen door Alain Bashung (1947-2009). Hij is ook een van de vijf tekstdichters van het lied. De intrigerende clip is in 1997 gemaakt door Jacques Audiaud, Bashungs latere vrouw Chloé Mons speelt er eveneens in mee. Alain Bashung is nog steeds een beroemdheid in Frankrijk maar tot gisteren, toen ik hem zag in een televisieprogramma, had ik eerlijk gezegd nog nooit van hem gehoord.

https://lyricstranslate.com

Mensen of monsters

Don't listen to a word I say
The screams all sound the same

And though the truth may vary
This ship will carry our bodies safe to shore

Folk from Reykjavik

Het zijn nogal verwarrende tijden. De drukkende sfeer die alom heerst lijkt waarschijnlijk een beetje op die van de jaren dertig. Dat idee heb ik althans. Een kantelpunt in de geschiedenis, zo noemen sommigen het reeds. Alles is aan het veranderen: reactionair en totalitair gedachtegoed rukt op, overal ter wereld. Ideologieën, zowel van politieke als religieuze aard, waarin persoonlijke vrijheid er volstrekt niet meer toe doet, raken steeds meer in de mode. Autocratie of democratie, om de keuze daartussen lijkt het tegenwoordig voornamelijk nog te gaan, en dat terwijl de wereld, door de klimaatcrisis, in versneld tempo naar de bliksem gaat.

Ik heb geluk gehad, dat besef is heel sterk. Als kind heb ik elke winter, wekenlang, op natuurijs geschaatst en van de seksuele revolutie heb ik daarna ook volop kunnen genieten. In mijn jonge jaren maakten de woorden van dominees, priesters en moralistische politici plaats voor de uitingen van filosofen, schrijvers, kunstenaars en popmusici waardoor het leven ineens een stuk aangenamer werd voor mensen zoals ik. Die overgang verliep vanzelfsprekend niet zonder slag of stoot maar dat proces heeft er uiteindelijk wel voor gezorgd dat de samenleving, op tal van vlakken, zeer ingrijpende veranderingen onderging. Voor May Khoen, met haar grotendeels Aziatische achtergrond, betekende die veranderde tijdgeest eveneens een bron van vrijheid en inspiratie. Ze ontwikkelde zich tot een markante en expressieve verschijning en dat was best wel bijzonder aangezien op die manier 'opvallen' binnen de Chinees-Indische cultuur nou eenmaal niet iets was dat in de opvoeding aangemoedigd werd.

Toen ik dit filmpje van de IJslandse indie folkgroep Of Monsters and Men ontdekte - gemaakt op Lowlands in 2012 - moest ik onwillekeurig terugdenken aan die tijd. Ik werd er meteen vrolijk door, ondanks alle hedendaagse ellende. De 'spirit' van toen bestaat in het vrije Westen duidelijk nog steeds en dat is best wel hoopgevend.

©Huub Drenth

May Khoen, 1981

Een bezopen natie

De bus of het vliegtuig

Een paar dagen geleden maakte Vladimir Putin bekend dat hij 300.000 man gaat mobiliseren. Meteen de volgende dag ging die operatie al van start. Met name in Siberië, waar de bevolking in het algemeen arm en laagopgeleid is, werd er wederom zwaar gerekruteerd want hoe de situatie in Oekraïne daadwerkelijk is beseffen ze daar niet. Uitgezwaaid door hun familie stapten de opgeroepen reservisten in de bus om ergens in een legerplaats of kazerne een uniform, helm en geweer op te gaan halen. Of ze na terugkeer van het slagveld hun baan nog wel zouden hebben, die vraag hield hen kennelijk nog het meest bezig.

In de wat meer ontwikkelde gebieden, zoals de grote steden ten westen van de Oeral, kwam een tegenovergestelde beweging op gang: veel jonge mannen, hoogopgeleid en met toegang tot platforms als Twitter en YouTube, wisten niet hoe snel ze het land moesten verlaten; de prijzen van vliegtickets schoten omhoog en aan de grens met Finland en Georgië ontstonden kilometerslange files. Die slimme, en allesbehalve arme, gasten lieten het sneuvelen duidelijk liever aan anderen over.

Vluchtelingenstroom bij de grens met Georgië.

Het afgelopen half jaar hebben we kunnen zien hoe extreem corrupt, wreed, pervers en leugenachtig het Russische regime is. De vernietigende effecten daarvan treffen niet alleen Oekraïne maar eveneens, en in toenemende mate, de eigen bevolking. Maar ik moet eerlijk bekennen dat ik volstrekt geen medelijden heb met de Russen, ook niet met degenen die nog gaan sneuvelen. En evenmin met hun familie. Want wat hen overkomt is nou eenmaal de prijs die je als volk uiteindelijk betaalt als je kritiekloos een megalomane psychopaat van het kaliber Adolf Hitler blijft steunen.

Wat natuurlijk niet wil zeggen dat er in Rusland geen dappere lieden bestaan die de straat op durven gaan om openlijk tegen Putin te demonstreren. Zoals bekend belanden die echter al snel achter de tralies, niet alleen in Moskou en Sint-Petersburg maar ook in het verre Siberië.


©Huub Drenth

Boerjatische demonstrante in Oelan-Oede.

Sailors, bagpipes and drums

Een laatste opleving

Gisteren vond de staatsbegrafenis van koningin Elizabeth plaats. Het was een zeer intrigerende gebeurtenis, uitzonderlijk breed van opzet en eigenlijk niet meer passend in de huidige tijd. Laat staan dat het schouwspel symbool stond voor de actuele staat van het Britse rijk. Wat niet wil zeggen dat ik niet heb genoten. Het duurde al met al een uur of zes maar vrijwel elke seconde was de moeite van het kijken waard. Want wat je zag was een overweldigende hoeveel-heid pracht en praal, evenals een verbazingwekkend scala aan uniformen en hoofddeksels. De rouwstoet die na de uitvaartdienst in Westminster Abbey door de straten van Londen trok had een lengte van twee kilometer, ook de vele toeschouwers langs de route kwamen dus, na uren wachten weliswaar, ruimschoots aan hun trekken.

Het filmpje in deze post laat het overbrengen van het stoffelijk overschot van Westminster Hall naar Westminster Abbey zien, we zijn dus aanwezig bij het begin van de plechtigheid. Persoonlijk vond ik dat het meest ontroerende onderdeel van het lange draaiboek, waarschijnlijk omdat het, in tegenstelling tot de twee lijkstoeten die je later nog zag, een relatief klein en intiem karakter bezat, mede door de gedragen doedelzakmuziek en het ritme van de trommels.*1 Het deed me denken aan een prent die ik kende van de uitvaart van Willem van Oranje, een plechtigheid die zich op 3 augustus 1584 in Delft afspeelde. Het plaatste het gebeuren van gisteren in een lange historische traditie, behalve naar het heden keken we in feite dus ook naar het verleden. En, wat de schaal van het afscheid betreft, waarschijnlijk zelfs voor de allerlaatste keer.


©Huub Drenth

Delft, 3 augustus 1584.

 

*1 De melodie die gespeeld wordt hoort bij de Schotse song Chì Mi na Mórbheanna (Mist Covered Mountains Of Home).

Die Götterdämmerung

Wagner & Co.

De afgelopen week was er sprake van spectaculaire ontwikkelingen in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne. In een paar dagen tijd heroverde Oekraïne zo'n beetje de hele Charkiv Oblast, dit tot ieders grote verbazing, ongetwijfeld ook die van Vladimir Putin. Het Russische leger bleek niet in staat om weerstand van enige betekenis te bieden en koos vrijwel meteen het hazenpad, met achterlating van een groot aantal doden en gewonden en eveneens van veel zwaar materieel en ammunitie. 

Volgens Amerikaanse schattingen zijn er de afgelopen zes maanden tussen de zeventig- en tachtigduizend Russen gesneuveld of zwaar gewond geraakt. Dit hoge aantal slachtoffers, in combinatie met het onvermogen van het Kremlin om het tekort aan mankracht op te vangen - een algemene mobilisatie is immers vanuit politiek oogpunt niet gewenst - dwongen Putin en zijn generaals dan ook al in een vroeg stadium om tot de inzet van huurlingen over te gaan.

 

Hagen en de drie Rijndochters.

Dat huurlingenleger, voornamelijk bestaand uit Tsjetsjenen, Syriërs en leden van de beruchte Wagner Groep, lijdt echter eveneens aanzienlijke verliezen.*1 En die uitgedunde eenheden moeten uiteraard ook worden aangevuld, het liefst zo goedkoop mogelijk. De Wagner Groep heeft daarvoor een zeer creatieve oplossing bedacht: met toestemming van de Russische autoriteiten worden door hen sinds kort soldaten in gevangenissen gerekruteerd. Zware criminelen, waaronder psychopaten, moordenaars en verkrachters, wordt gratie beloofd in ruil voor zes maanden actieve deelname aan de oorlog in Oekraïne. Soort zoekt soort, daar komt het min of meer op neer.

Aan het eind van Götterdämmerung, het vierde en laatste deel van Richard Wagners operacyclus Der Ring des Nibelungen, trekken de drie Rijndochters de door machtszucht verblinde Hagen steeds verder de diepte in, net zo lang tot hij verdrinkt. Waarna uit het orkest enkel nog lieflijke tonen weerklinken...


©Huub Drenth

 

Wagner-huurlingen.

*1 De Wagner Groep is een Russische paramilitaire organisatie die diensten levert in gewapende conflicten, onder andere in Syrië en een aantal Afrikaanse landen. De privémilities lijken in werkelijkheid eenheden van het Russische Ministerie van Defensie te zijn die door het Kremlin ingezet worden in kwesties waarbij de Russische overheid zelf niet genoemd wil worden. Het bedrijf is eigendom van Jevgeni Prigozjin (hij voert het woord in het filmpje), een oligarch die nauwe banden onderhoudt met Vladimir Putin. In de jaren tachtig bracht Prigozjin zelf ook negen jaar achter de tralies door, onder meer voor roofovervallen en fraude. De militaire leider (en medeoprichter) van de groep is Dimitri Utkin, een voormalige hoge Russisch legerofficier.

Once upon a time...

 

Balmoral

Gisteren is koningin Elizabeth II overleden. Min of meer plotseling want twee dagen eerder, op dinsdag 6 september, ontving ze, op kasteel Balmoral in Schotland, nog Liz Truss die de dag ervoor door de Conservatieve Partij als opvolger van Boris Johnson gekozen was en door Elizabeth officieel tot premier benoemd werd.

Gedurende mijn hele leven was Elizabeth koningin van Engeland (plus van nog een aantal andere landen), een periode die begon toen haar vader, koning George VI, in februari 1952 overleed. Ze was toen 25. In die tijd heersten de Britten nog over een wereldrijk, een situatie waaraan tijdens haar regeer-periode gaandeweg een einde zou komen en die tegenwoordig voornamelijk nog voortleeft in allerlei theatrale ceremonies en tradities, stammend uit dat roemrijke verleden maar die geen enkele betekenis in het heden meer hebben.

Elizabeth was een zeer gelovig mens die er diep van overtuigd was dat ze door de goddelijk voorzienigheid op de Britse troon beland was. Hetgeen op zich niet zo'n rare gedachte is want bij haar geboorte zag het er nog naar uit dat haar oom Edward, en diens eventuele nazaten, voor de opvolging van koning George V zouden gaan zorgen. Het liep echter anders en zo kwam ze op jonge leeftijd plotseling in een avontuurlijk en glamoureus leven terecht, waardoor ze voortaan niet alleen ontelbare handen moest schudden maar eveneens allerlei interessante personen ontmoette, iets waar ze vaak zichtbaar van genoot. Want zelf was ze per slot van rekening, afgezien van haar kleding, nogal een kleurloze figuur, zeker in vergelijking met markante persoonlijkheden als Margareth Thatcher of Lady Di, twee vrouwen die eveneens haar levenspad kruisten.

 

Elizabeth en Vladimir Putin, Londen april 2000.

Westminster Abbey

De kroning van Elizabeth speelde zich op 2 juni 1953 af in Westminster Abbey, de pracht en praal waarmee die gebeurtenis plaatsvond gaan we ongetwijfeld opnieuw zien bij haar uitvaart over een dag of tien. Daarna breekt er een nieuw tijdperk aan en is het niet onwaarschijnlijk dat het Verenigd Koninkrijk en het Brits Gemenebest in versneld tempo verder zullen desintegreren. Want niets blijft immers zoals het is, al helemaal niet wanneer degene die als laatste de eenheid nog enigszins symboliseerde voorgoed van het toneel verdwenen is.

Op de foto hieronder is koningin Elizabeth II (1926-2022) te zien met haar moeder en grootmoeder, de koningin-gemalinnen Elizabeth (1900-2002) en Mary (1867-1953), tijdens de begrafenis van George VI in februari 1952. Drie vorstinnen die samen bijna 150 jaar geschiedenis en continuïteit van de Britse monarchie vertegenwoordigen. Nu maar afwachten hoe de inmiddels bejaarde koning Charles en zijn echtgenote Camilla de komende jaren met hun rol zullen omgaan. Dus of zij zich ook enkel door pompeuze protocollen en rituelen laten leiden of voor een meer eigentijdse invulling kiezen. Aangezien het Verenigd Koninkrijk sinds de Brexit in snel tempo, zowel in economisch als sociaal opzicht, aan het instorten is lijkt dat laatste me zeer raadzaam, anders treft hen waarschijnlijk hetzelfde lot dat een eeuw geleden de andere grote Europese vorstenhuizen beschoren was.

©Huub Drenth

Oude rekeningen

Over rancune en revanchisme

Zoals de Tweede Wereldoorlog min of meer het gevolg was van de door Duitsland verloren Eerste Wereldoorlog, zo bestaat er ook een oorzakelijk verband tussen de huidige oorlog in Oekraïne en het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, begin jaren negentig. In beide gevallen gaat het om het gevoel als natie mateloos vernederd te zijn, resulterend in een sterke drang om aan die situatie, eventueel met geweld, een einde te maken en terug te keren naar de geopolitieke verhoudingen zoals die bestonden voordat de catastrofe zich aandiende. Revanchisme heet dat verschijnsel.

In bovenstaand filmpje schetst professor Michael Clarke een scenario van hoe de door Rusland beoogde 'herinlijving' van Oekraïne wel eens zou kunnen gaan verlopen en dan komen we in een proces terecht dat verdacht veel lijkt op de Tachtigjarige Oorlog zoals die zich ooit afspeelde in onze streken. Want Moskou blijkt simpelweg militair niet in staat om de hele Oekraïne te bezetten, net zoals de Oekraïeners voorlopig de Russen waarschijnlijk niet beslissend kunnen verslaan. Mogelijk zal er vele decennia lang sprake zijn van wat door experts een 'frozen conflict' genoemd wordt, dus van een belegering hier en een veldslagje daar, en eveneens van lange perioden waarin er niets of weinig gebeurt.

 
Putinisme.

Adolf Hitler werd gedreven door revanchistische motieven en hetzelfde geldt voor Vladimir Putin die, zoals bekend, terug wil naar de hoogtijdagen van de Sovjet-Unie, een periode die in zijn ogen gesymboliseerd wordt door de overwinning van het Rode Leger op nazi-Duitsland en de daaropvolgende knechting van Oost-Europa.

Het uiteenvallen van het Sovjet-rijk - een volstrekt onbedoeld en onvoorzien gevolg van de hervormingspolitiek van Michail Gorbatsjov*1 - beschouwt Putin dan ook als de grootste geopolitieke ramp van de twintigste eeuw, een grotere ramp zelfs dan de bijna 25 miljoen doden die er in WO II aan communistische zijde te betreuren vielen. Het is dan ook geen toeval dat hij die voor Rusland zo 'glorieuze' oorlog nu in Oekraïne probeert na te spelen, teneinde de Russen weer een gevoel van trots te geven. Evenals bij Hitler het geval was leunt Putins ideologie - waarin de Russen getypeerd worden als edele Spartanen en westerlingen als decadente Atheners - heel sterk op een combinatie van nationalistische en fascistische ideeën en de meeste Russen gaan daar, net zoals eertijds de Duitsers, probleemloos in mee.

 

Keizer Qianlong.

China's grenzen

In zijn betoog over de gang van zaken in Oekraïne stipt Clarke ook de situatie langs de Chinees-Russische grens aan. Die observatie is best wel intrigerend, ook Xi Jinping is momenteel immers nogal hevig in de ban van revanchistisch gedachtegoed. En niet alleen hij, in feite kijken veel Chinezen verlangend terug naar de politiek-economische situatie zoals die in de 17e en 18e eeuw in China bestond, naar de roemrijke tijden van de Qing-keizers Kangxi, Yongzheng en Qianlong, dus voordat midden 19e eeuw twee langdurige opiumoorlogen door het keizerlijke leger werden verloren en westerse mogendheden, aangevoerd door Groot-Brittanië, het land steeds verder in een zeer vernederende en moreel verwerpelijke positie konden dwingen.

 

 Qing generaal ± 1890.

China was ten tijde van de regeringsperiode van keizer Qianlong (1711 - 1799) nog verreweg het machtigste land ter wereld, en eveneens, qua technologie, het meest ontwikkelde. Gedurende de daarop volgende jaren van economische en militaire verzwakking - mede veroorzaakt door de systematische afwijzing van 'moderne' westerse ideeën en technologieën door de behoudende 19e eeuwse (Mantsjoe) keizers van de Qing-dynastie*2 - werden grote stukken van het Chinese grondgebied in Siberië door tsaristisch Rusland ingepikt. In 1858 en 1860 werden die annexaties officieel bekrachtigd in respectievelijk het Verdrag van Aigun en het Verdrag van Peking. Beide verdragen werden het door de Tweede Opiumoorlog sterk verzwakte China door de Russen opgedrongen, van onderhandelingen was feitelijk geen sprake (klik op het kaartje hieronder).

Het verlies van dat territorium, in China 'Buiten-Mantsjoerije' genoemd en qua oppervlakte ongeveer net zo groot als Oekraïne, heeft de Chinezen sindsdien altijd behoorlijk dwarsgezeten en Michael Clarke, autoriteit op het vlak van defensiestudies, sluit dan ook niet uit dat ze het op een gegeven moment terug gaan pakken.*3 Plus wellicht nog een extra stuk Siberië erbij als ze op maar weinig tegenstand stuiten. En die kans is best wel groot aangezien de Russische strijdkrachten zich de komende jaren, hoe dan ook, in het westen zullen moeten blijven concentreren op Oekraïne en de NATO, dus op een conflict dat Vladimir Putin zelf heeft uitgelokt.*4

©Huub Drenth

Buiten-Mantsjoerije.

 

*1 Toen ik gisteren deze post schreef hoorde ik dat Michail Gorbatsjov was overleden. Aan hem hebben de Oekraïeners, Letten, Esten en Litouwers in feite hun vrijheid, democratie en zelfbeschikkingsrecht te danken. In Rusland wordt hij verguisd, in het Westen spreekt men meestal lovend over hem omdat hij een einde maakte aan de Koude Oorlog. Hij was een intelligent en aimabel mens, in wezen meer een dromer en een utopist dan een pragmatische politicus, dus iemand met een totaal andere inborst dan types zoals Josef Stalin of Vladimir Putin.

*2 Ga voor meer informatie naar mijn post over neo-confucianisme.

*3 Ik had het eens met May Khoen's oom Joe Sian over deze kwestie en ook hij was hier nog steeds verontwaardigd over. En dat terwijl hij nota bene nooit in China had gewoond en ook de taal niet sprak. De verontwaardiging zat dus duidelijk ook bij (sommige) ontwikkelde Chinezen in de diaspora nog steeds heel erg diep.

*4 Lees ook mijn post van 28 april 2024 over dit onderwerp.

Zie ook het artikel van Frank Jacobs in The New York Times van 13 januari 2015 met als titel 'Why China Will Reclaim Siberia', evenals het artikel van Diane Francis, van 8 april 2024, op het platform Substack dat als titel 'China Waits' heeft.

 

Explosieve ontwikkelingen

 

Belogorod

Vandaag viert men in Oekraïne onafhankelijkheidsdag. Het toeval wil dat ook vandaag precies een half jaar geleden de oorlog met Rusland begon. Of, zoals Vladimir Putin het noemt, dat er een 'speciale militaire operatie' richting Kiev van start ging. Inmiddels voert ook Oekraïne met grote regelmaat speciale militaire operaties op 'Russisch' grondgebied uit en die zijn, in tegenstelling tot die van hun tegenstander, wel bijzonder succesvol, zoals een aantal recente aanslagen op militaire doelen op de Krim bijvoorbeeld. Bovenstaande foto van 19 augustus jl. getuigt daar ook van; wat er te zien valt is de brand in een munitiedepot in de oblast Belogorod, zo'n zestig kilometer over de grens met Rusland.

Men zegt vaak dat de waarheid het eerste slachtoffer van een oorlog is maar of dat ook voor Rusland geldt valt te betwijfelen. Voordat de oorlog begon was 'waarheid' in die contreien immers ook al een volkomen leeg begrip. Volstrekte lariekoek, daar werd de bevolking al jarenlang voortdurend mee bestookt, nog in extremere mate zelfs dan in de tijd van de Sovjet Unie. Je hoeft alleen maar te denken aan de leugens die, op last van het Kremlin, nog steeds worden verspreid over het neerhalen van vlucht MH17 om van die praktijken een enigszins invoelbaar beeld te krijgen. Er vindt aan de lopende band geschieds-vervalsing plaats, een vorm van taalverkrachting die zijn weerga niet kent. Iets dergelijks gebeurt nu ook weer met Oekraïne: dat land wordt 'bevrijd', van 'nazi's' nota bene, door het volkomen in puin te schieten en massaslachtingen aan te richten. Een 'broedervolk', zo noemen ze in Rusland de Oekraïeners trouwens nog steeds...     

 

 

Daria Dugina

Een heel ander soort explosie dan die in Belogorod deed zich overigens op zaterdag 20 augustus iets buiten Moskou voor. Daar kwam, door een autobom, de 29-jarige journaliste Daria Dugina om het leven. Het betrof hier de dochter van Alexander Dugin, een oerconservatieve Russische filosoof en ideoloog aan wie Vladimir Putin veel van zijn megalomane, imperialistische en fascistoïde gedachtegoed ontleent. Tijdens een rouwplechtigheid een paar dagen later verklaarde Dugin - die ooggetuige was van de ontploffing waarbij Daria het leven liet - dat Rusland nu wel de oorlog in Oekraïne moest winnen want dan was haar dood niet voor niets geweest. Aangezien de bom waarschijnlijk voor hem bestemd was is de kans echter groot dat hij die dag niet meer zelf zal meemaken.

En dan zijn er natuurlijk nog de gasprijzen. Sinds Putins inval in Oekraïne kenden die een explosieve ontwikkeling, wat op zich niet vreemd is want het meeste gas dat in de EU gebruikt wordt komt uit Rusland. Tsaar Vladimir Putin bepaalt hoeveel we nog krijgen, daar komt het op neer, en vanzelfsprekend wordt dat steeds minder. Hetgeen vervolgens weer tot verdere prijsstijgingen leidt en steeds meer huishoudens in de problemen brengt. Inmiddels raakt de oorlog dus het leven van zo'n beetje elke Europeaan. Waarschijnlijk zelfs van de hele wereldbevolking. Hetgeen overigens niet wil zeggen dat Putin de strijd aan het winnen is. Integendeel.

©Huub Drenth